-
1 transversus
1. a, umpart. pf. к transverto2. adj.1) поперечный ( viae C)non digitum transversum погов. — ни на волос, ни на шаг (discedĕre C; excedĕre Pl)2) стоящий поперёк пути ( mons Col); боковой ( cuniculi L); фланговый ( proelium Sl)iter transversum Sl — фланговый или перекрёстный маршaliquem transversum agĕre Sl — сбить кого-л. с прямого пути3) лежащий накрест, скрещённый ( tigna Cs). — см. тж. transversa и transversum -
2 monticola
monticola ae, m and f [mons+COL-], a mountaineer: monticolae Silvani, O.* * *mountain dweller; highlander; mountaineer -
3 monte
m.1 mountain.monte Sinaí Mount Sinaimonte de Venus mons veneris2 scrubland (terreno) (con arbustos).monte bajo scrub3 pasture (pasto). (Mexican Spanish)4 weed.5 mons.pres.subj.1st person singular (yo) Present Subjunctive of Spanish verb: montar.* * *1 mountain, mount2 (bosque) wild, woodland\de monte wildecharse/tirarse al monte to take to the hillsmonte alto woodland, forestmonte bajo scrubMonte Olimpo Mount Olympusmonte de piedad pawnbroker's, pawnshop* * *noun m.mountain, mount* * *SM1) (=montaña) mountain; (=cerro) hill2) (=campo) countryside, country; (=bosque) woodlandbatir el monte — to beat for game, go hunting
hacérsele un monte a algn —
3)4) (Naipes) (=baraja) pile; (=banca) bank5)7) LAm * (=hachís) hash *, pot ** * *1) (Geog)a) ( montaña) mountainb) ( terreno - cubierto de maleza) scrubland, scrub; (- cubierto de árboles) woodlandecharse or tirarse al monte — to take to the hills
c) (Ven fam) ( campo)vive en el monte — he lives out in the sticks o the wilds (colloq)
d) (RPl) ( bosquecillo) copse, coppice2) ( en naipes)a) ( juego) monteb) ( en el tute) last trick3) (AmC, Col, Ven fam) ( marihuana) grass (colloq)* * *= hill, backcountry.Ex. The library is poorly sited outside the shopping centre and on the brow of a hill, and faces competition from adjoining libraries.Ex. It is one of America's last flag stop trains allowing travelers to get off the train anywhere along a 55-mile stretch to hike the backcountry.----* incendio de monte = bushfire.* monte bajo = undergrowth, understorey [understory, -USA], fynbos, shrubland, scrubland.* Monte del Templo, el = Temple Mount, the.* monte, el = bush, the.* Monte Etna = Mount Etna.* monte salvaje = backcountry.* Montes Apalaches, los = Appalachian Mountains, the.* * *1) (Geog)a) ( montaña) mountainb) ( terreno - cubierto de maleza) scrubland, scrub; (- cubierto de árboles) woodlandecharse or tirarse al monte — to take to the hills
c) (Ven fam) ( campo)vive en el monte — he lives out in the sticks o the wilds (colloq)
d) (RPl) ( bosquecillo) copse, coppice2) ( en naipes)a) ( juego) monteb) ( en el tute) last trick3) (AmC, Col, Ven fam) ( marihuana) grass (colloq)* * *el monte(n.) = bush, theEx: Her experiences in Namibia involved cycling along dirt roads through the bush to village schools in order to read stories and help children make their own books = Sus experiencias en Namibia supusieron ir en bicicleta por caminos de tierra por el campo a las escuelas de las aldeas para leer cuentos y ayudar a los niños a hacer sus propios libros.
= hill, backcountry.Ex: The library is poorly sited outside the shopping centre and on the brow of a hill, and faces competition from adjoining libraries.
Ex: It is one of America's last flag stop trains allowing travelers to get off the train anywhere along a 55-mile stretch to hike the backcountry.* incendio de monte = bushfire.* monte bajo = undergrowth, understorey [understory, -USA], fynbos, shrubland, scrubland.* Monte del Templo, el = Temple Mount, the.* monte, el = bush, the.* Monte Etna = Mount Etna.* monte salvaje = backcountry.* Montes Apalaches, los = Appalachian Mountains, the.* * *A ( Geog)1 (montaña) mountain2 (terreno — cubierto de maleza) scrubland, scrub; (— cubierto de árboles) woodlandbatir el monte to beat ( for game)echarse or tirarse al monte to take to the hillsno todo (en) el monte es orégano life isn't all a bowl of cherries, life isn't a bed of roses3( Ven fam) (campo): estoy buscando trabajo en la ciudad porque a mi no me gusta el monte I'm looking for work in town because I don't like living out in the sticks o the wilds ( colloq)monte y culebra: no hay nada como vivir en la capital, lo demás es monte y culebra you can't beat living in the capital, anything else o everywhere else is like being back in the Middle Agespor donde tú vives es puro monte y culebra, ni televisión debes tener where you live is so backward, I bet you don't even have television4 ( RPl) (bosquecillo) copse, coppiceCompuestos:forest, woodlandscrubland, bushel monte de los Olivos the Mount of Olivespawnshopmpl:los montes Apalaches the Appalachians (pl)mpl:los montes Balcanes the Balkan mountains (pl)mpl:los montes Cápatos the Carpathians (pl)el monte Sinai Mount Sinaimpl:los montes Pirineos the Pyrenees (pl)mpl:los montes Urales the Urals (pl)1 (juego) monte2 (en el tute) last trick* * *
Del verbo montar: ( conjugate montar)
monté es:
1ª persona singular (yo) pretérito indicativo
monte es:
1ª persona singular (yo) presente subjuntivo3ª persona singular (él/ella/usted) presente subjuntivo3ª persona singular (él/ella/usted) imperativo
Multiple Entries:
montar
monte
montar ( conjugate montar) verbo transitivo
1
( ir sobre) to rideb) (subir, colocar):
2 ‹vaca/yegua› to mount
3
‹ negocio› to start up, set up
‹ estantería› to put up;
‹ tienda de campaña› to put up, pitch
‹ diapositiva› to mount
4 (Esp) ‹ nata› to whip;
‹ claras› to whisk
verbo intransitivo
1a) (ir):◊ monte a caballo/en bicicleta to ride a horse/bicycleb) (Equ) to mount
2 ( cubrir parcialmente) monte SOBRE algo to overlap sth
montarse verbo pronominal ( en coche) to get in;
(en tren, autobús, bicicleta) to get on;
( en caballo) to mount, get on;◊ ¿me dejas monteme en tu bicicleta? can I have a ride on your bicycle?
monte sustantivo masculino (Geog)
(— cubierto de árboles) woodland
montar
I verbo intransitivo (subirse) to get in
(en bici, a caballo) to ride
II verbo transitivo
1 (un mueble, un arma) to assemble
2 (engarzar) to set, mount
3 (un negocio) to set up, start
4 Culin to whip
5 (película) to edit, mount
(fotografía) to mount
6 Teat (un espectáculo) to stage, mount
7 Zool (cubrir) to mount
8 (causar) montar un escándalo, to kick up a fuss
monte sustantivo masculino
1 mountain
(nombre propio) Monte de los Olivos, Mount of Olives
2 (terreno) monte alto, forest
monte bajo, scrubland
' monte' also found in these entries:
Spanish:
ascenso
- batir
- batida
- bosque
- calvario
- cumbre
- encontrarse
- orégano
- cresta
- ralo
English:
bush
- coal
- hilly
- mount
- Mt
- pawnshop
- scour
- grass
- heath
- under
* * *monte nm1. [elevación] mountainMonte Albán [centro arqueológico] = excavated ruins of the main city of the Zapotec culture, found close to the city of Oaxaca in southern Mexico;el Monte Sinaí Mount Sinai2. [terreno] [con arbustos] scrubland;[bosque] woodland; Fig to go to extremes;no todo el monte es orégano life's not a bowl of cherriesmonte alto forest; RP monte artificial plantation;monte bajo scrub;RP monte natural natural woodland [mutualidad] mutual aid society4. monte de Venus mons veneris8. CompRP, Ven Famtener a monte a alguien to hassle sb* * *m mountain; ( bosque) woodland;echarse otirarse al monte fig take to the hills* * *monte nm1) montaña: mountain, mount2) : woodland, scrublandmonte bajo: underbrush3) : outskirts (of a town), surrounding country4)monte de piedad : pawnshop* * *monte n mountain -
4 cunabula
cūnābŭla, ōrum, n. [st2]1 [-] berceau (au pr. et au fig.). [st2]2 [-] gîte (des animaux), nid (des oiseaux). [st2]3 [-] berceau (d'une race), lieu de naissance. [st2]4 [-] bas âge, enfance; naissance, origine. - qui non in cunabulis, sed in campo sunt consules facti, Cic.: ceux qui ne sont pas désignés consuls en raison de leur naissance, mais élus au champ de Mars. - a primis cunabulis, Col. 1: depuis le berceau. - a primis cunabulis hujus urbis, Apul. M. 2: depuis les origines de notre ville. - cunabula in terra facere, Plin.: faire son nid sur la terre. - cunabula Jovis, Prop.: le berceau de Jupiter (= son lieu de naissance). - mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae, Virg. En. 3: on y trouve le Mont Ida et le berceau de notre race.* * *cūnābŭla, ōrum, n. [st2]1 [-] berceau (au pr. et au fig.). [st2]2 [-] gîte (des animaux), nid (des oiseaux). [st2]3 [-] berceau (d'une race), lieu de naissance. [st2]4 [-] bas âge, enfance; naissance, origine. - qui non in cunabulis, sed in campo sunt consules facti, Cic.: ceux qui ne sont pas désignés consuls en raison de leur naissance, mais élus au champ de Mars. - a primis cunabulis, Col. 1: depuis le berceau. - a primis cunabulis hujus urbis, Apul. M. 2: depuis les origines de notre ville. - cunabula in terra facere, Plin.: faire son nid sur la terre. - cunabula Jovis, Prop.: le berceau de Jupiter (= son lieu de naissance). - mons Idaeus ubi, et gentis cunabula nostrae, Virg. En. 3: on y trouve le Mont Ida et le berceau de notre race.* * *Qui quum esset in cunabulis. Cic. Quand il estoit en maillot.\A cunabulis. Dés l'enfance.\Cunabula auium. Plin. Les nids des oiseaux.\Vbi gentis cunabula nostrae. Virgil. Le lieu de l'enfance de nostre nation, où nostre nation a prins son commencement. -
5 cultus
1. cultus, a, um, PAdi. m. Compar. u. Superl. (v. colo), gepflegt, abgewartet, I) im engern Sinne, gepflegt, abgewartet, bearbeitet, bebaut, angebaut, kultiviert (Ggstz. incultus, silvester, neglectus), materia c. (Ggstz. materia silvestris), Cic.: res rustica bene c. et fructuosa, Cic.: ager c. (Ggstz. ager silvester), Col.: terra c. (Ggstz. terra neglecta), Quint.: loci c. (Ggstz. inculti), Cic.: horti c., Ov.: fundus c., Hor. – fundus cultior, Quint.: loca cultiora, Curt. – ager cultissimus (Ggstz. incultus), Cic.: rus cultissimum, Col.: hortus odoratis cultissimus herbis, Ov. – Subst., culta, ōrum, n., bebaute od. bestellte Felder, angebautes Land, angebaute (kultivierte) Fluren od. Gegenden, culta et dumeta, Col.: an culta ex silvestribus facere potui? Liv.: agrum non coluit, et culta evastata sunt bello, Liv.: si Democriti pecus edit agellos cultaque, Hor.: paucis circa ipsum oppidum obiacentibus cultis, Frontin. – II) im weitern Sinne, a) physisch gepflegt, α) durch Nahrung gepflegt, genährt, bene c., August. b. Macr. sat. 2, 4. § 14. – β) mit Kleidern usw. herausgeputzt, geschmückt, geziert, milites c., Suet.: adulter c., Ov.: sacerdos veste candidā cultus, Plin.: matrona culta purpurā, Suet.: minister quo nec filia cultior nec uxor, Mart.: femina cultissima, Ov.: forsitan ex horum numero cultissimus ille fur sit, Ov. – m. Angabe wie? durch Advv., turba————muliebriter c., Curt.: non formosa est, non bene c. puella, Ov. – b) durch Kunst, Unterricht gepflegt, ausgebildet, gebildet, verfeinert, veredelt (bei Cic. nur im Gleichnis mit der Pflege des Ackers, s. Cic. Tusc. 2, 13), sonum linguae et corporum habitum et nitorem cultiora quam pastoralia esse, Liv.: cultiora tempora et ingenia, Curt.: c. carmina, Ov.: terrae cultiores, wo mehr Bildung herrscht, Gell.: vita cultior, Iustin. – v. Pers., Tibullus c., Ov.: turba cultior, das gebildetere Publikum (Ggstz. corona sordidior), Sen.: redire fere cultiores doctioresque, Gell.: hic fuit sermone cultissimus, Aur. Vict. – subst., cultiores, die Gebildetern, Frontin, aqu. 3.————————2. cultus, ūs, m. (colo), die Pflege, Abwartung, I) im engern Sinne, die Pflege, Abwartung des Ackers, der Bäume usw., die Bearbeitung, Bebauung, der Anbau, die Anpflanzung, Kultivierung, Kultur, m. objekt. Genet., c. hortorum, Col.: viridium, Sen. rhet.: c. agri, Flor.: c. agrorum, Liv.: Plur., cultus agrorum, Cic. u. Lact.: cultus et agitationes agrorum, Col.: genus hominum suetum rapinis magis quam agri cultibus, Sall. fr.: tum patitur cultus ager, Ov. – m. subj. Genet., nullius agricolae od. agricolarum, Cic.: insulam Gyarum immitem et sine cultu hominum esse, Tac. – m. Adjj., mons vastus ab natura et humano cultu, Sall.: sine ullo humani cultus vestigio, Curt.: humani cultus rara vestigia, Curt.: regiones omni cultu propter vim frigoris aut caloris vacantes (Ggstz. reg. habitabiles), Cic. – absol., Talge sine cultu fertilis, Mela: frigida haec omnis duraque cultu et aspera plaga est, Liv. – im Plur. meton., Anbaue, Anpflanzungen = angebaute, angepflanzte Felder, omnes cultus fructusque Cereris in iis locis interisse, Cic. Verr. 4, 114.II) im weitern Sinne: 1) die physische u. geistige Pflege, Abwartung, a) die physische Pflege, α) die Pflege und Abwartung, der Unterhalt, die Nährung, m. obj. Genet., c. et curatio corporis, vestitus cultusque corporis, Cic.: victus cultusque corporis,————Caes. – m. subj. Genet., oves neque ali neque sustentari neque ullum fructum edere ex se sine cultu hominum et curatione possunt, Cic. – absol., copia ex inopia, cultus ex illuvie tabeque, Liv. – β) die verschönernde Pflege des Körpers, das Schmücken, Putzen, nunc cultus corporum nimius et formae cura prae se ferens animi deformitatem, Sen.: circa capitis sui cultum occupata (Semiramis), Frisieren, Val. Max.: eripi feminis cura cultusque sui non potest, Sorge für die verschönernde Körperpflege, für die Verschönerung des Teints (durch Entfernung der Finnen, Sommersprossen usw.), Cels.: omne studium ad curiosiorem sui cultum conferre, auf eine sorgfältigere Herausputzung ihrer Person richten (v. Frauen), Val. Max. – γ) die auf das ganze äußere Leben gerichtete Pflege, die Lebensweise, die Lebenseinrichtung (vollst. cultus vitae, Cic.), u. in bezug auf noch nicht Erwachsene auch die physische Erziehung, oft verb. cultus victusque, victus atque cultus, Cic. u.a.: ebenso cultus vestitusque, Nep. – c. Gallorum, Caes.: cultus humanitasque provinciae, Caes.: c. magnae fortunae, einer hohen Stellung angemessene, Liv.: c. delicatus, delicatior, mit allem Komfort und Luxus ausgestattete, Val. Max. u. Suet.: filiam omni liberali cultu habere, Liv.: alqm eodem cultu quo liberos suos domi habere, Sall.: alqm humili cultu educare, Liv.: ultra Aethiopiam cultu Persarum agere, Sall. fr. –————prägn. = die üppige Lebensweise, die Üppigkeit, cultus ac desidia imperatoris, Liv.: lubido stupri, ganeae ceterique cultus non minor incesserat, Sall. – δ) die auf den äußern Schmuck der Kleidung, Bewaffnung usw. gerichtete Pflege und die dazu verwendeten Dinge, die Ausstattung, der Anputz, Aufputz, der Aufzug, der Putz, Staat, die Kleidung, Garderobe, munditiae et ornatus et cultus, haec feminarum insignia sunt;...hunc mundum muliebrem appellarunt maiores nostri, Liv.: suus equorumque c., Curt.: c. Punicus habitusque, Liv.: c. amoenior, Liv.: militaris, Liv.: c. miserabilis, Sall.: c. muliebris, Quint.: c. iusto mundior, Liv.: c. pastoralis, Vell.: c. rusticus, Liv.: induere cultum famularem, Val. Max.: colligere cultum suum, seinen Roquelaure aufnehmen, Petron.: ornare alqm optimā veste ceteroque regio cultu, Nep.: Persarum cultum imitari, Iustin.: omni cultu triumphantium uti, Vell. – etiam Veneris cultu (im Schmucke der Venus, als Venus) conspectus est, Suet.: Plur., cultus dotales, Brautschmuck, Tac. ann. 16, 31: non his instrui cultus suos, Tac. ann. 13, 13. – v. lebl. Ggstdn., c. triumphi, Vell.: aedes neque laxitate neque cultu conspicuae, Suet.: vehiculum cultu haud sane a vilioribus abhorrens, Curt.: arma quoque ad pristinum refecta sunt cultum, Curt. – übtr., der Schmuck der Rede, scribere non sine cultu et nitore, Quint.: carere cultu ac sententiis Atticis, Quint.: locus————exquisite et poëtico cultu enituit, Tac. dial. – b) die Pflege, Behandlung durch Kunst, Unterweisung, Unterricht usw., die Ausbildung, Bildung, dah. auch die geistige Erziehung, animorum corporumque c., Liv.: c. ingenii, Gell.: doctrina rectique cultus, Hor. – absol., quid tam dignum cultu atque labore ducamus, quam etc., Quint.: aspera sano levare cultu, Hor.: genus hominum ad honestatem natum malo cultu corruptum, Cic.: de natura cultuque eius pauca dicere, Sall.: homines a fera agrestique vita ad hunc humanum cultum civilemque deducere, zu diesem Zustand menschlicher u. staatlicher Kultur, Cic.: cultui est hoc legisse, Gell.: cultum liberorum procurare, Gell. – c) die Gewöhnung, gens aspera cultu, Verg.: mit mos verb., Sitte und Zucht, Verg.2) die tätliche Pflege übh., a) durch unablässiges Üben, die Pflege, Übung, Beschäftigung mit usw., animi, geistige Übung, geistige Beschäftigung, Cic. de fin. 5, 54: studiorum liberalium, Sen. de brev. vit. 18, 4: cultus et studium philosophiae, Gell. 10, 22, 2: litterarum, Iustin. 9, 8, 18. Gell. 14, 6, 1: quos (barbaros reges) nulla eruditio, nullus litterarum cultus imbuerat, Sen. de ira 3, 17, 1. – b) durch Verehrung, α) einer Gottheit, die Verehrung, Anbetung, der Kultus, der Dienst (Ggstz. contemptus, Lact. 5, 19, 11), c. deorum, Cic.: c. numinum, Tac.: religio veri dei cultus est, superstitio falsi, Lact.: alqm ad deorum————cultum erudire, Cic.: animos hominum a cultu deorum avocare, Val. Max.: institutum deorum cultum omittere, Val. Max.: deficere a cultu idolorum, Lact.: cultui Christiano adhaerere, Amm.: primus est deorum cultus deos credere, Sen. – im Plur., deorum cultus religionumque sanctitates, Cic.: cultus iusti ac pii, Lact. – u. die verehrende Ausübung, c. religionis, Augustin. de divin. daem. no. 3 in.: exquisitus religionis c., Val. Max. 5, 2, 1: exquisitus et novus religionis c., Val. Max. 2, 4, 4. – β) eines Menschen, die Verehrung, die Achtungsbezeigung, die jmdm. dargebrachte Huldigung, c. meus, die mir dargebr. H., Tac.: c. sui, Tac. – benevolis officium et diligens tribuitur cultus, Cic.: observantia, per quam homines aliquā dignitate antecedentes cultu quodam et honore dignantur, Cic.————————3. cultus, a, um (*culo, wov. occulo) = occultus, ganz unbemerkt, Vopisc. Aurel. 24, 1. -
6 capio
1.căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:I.capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].Lit.A.In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:B.sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:flammeum,
Cat. 61, 8:acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:baculum,
Ov. M. 2, 789:colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—In partic.1.Of living objects.a. (α).Of persons:(β).oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:inludere capto,
Verg. A. 2, 64:quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:b.si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:c.quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:voce nova,
id. ib. 1, 678:temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:auro,
Hor. C. 2, 18, 36:neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:d.sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):e. (α).tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):(β).mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:lumine,
Ov. F. 6, 204:princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:f.labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:2.de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—Of places.a.To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:b.loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:c.invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):3.insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—Of things of value, property, money, etc.a.In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:b.AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:classem,
id. Cim. 2, 2:magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—In particular connections.(α).With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:(β).his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:(γ).si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:C.capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—Trop.1.Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):2.metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:3.gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:4.cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:misericordiam,
id. Quint. 31, 97:quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:5.nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:imperium,
id. Claud. 10:magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:rem publicam,
Sall. C. 5, 6:neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:6.augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:7.si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:8.quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:9.ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:10.tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):11.edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:II. A.calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.Lit.1.In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:2.parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:B.di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:non capit se mare,
Sen. Agam. 487:neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—Trop.1.To swallow up, ingulf, take in (rare):2. a.tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—Affirmatively (rare):b.quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—With negatives:3.non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):4.rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):5.nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):2.sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,I.A taking:II.dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio. -
7 Capta
1.căpĭo, cepi, captum (old fut. perf. capso, Plaut. Bacch. 4, 4, 61: capsit, Enn. ap. Non. p. 66, 27, or Ann. v. 324 Vahl.; Plaut. Ps. 4, 3, 6; Att. ap. Non. p. 483, 12, or Trag. Rel. v. 454 Rib.; Paul. ex. Fest. p. 57 Mull.:I.capsimus,
Plaut. Rud. 2, 1, 15: capsis, acc. to Cic. Or. 45, 154, = cape si vis, but this is an error; cf. Quint. 1, 5, 66; old perf. cepet, Col. Rostr. 5; v. Wordsworth, Fragm. and Spec. p. 170), 3, v. a. [cf. kôpê, handle; Lat. capulum; Engl. haft; Germ. Heft; Sanscr. root hri-, take; cf. Gr. cheir, Engl. and Germ. hand, and Goth. hinthan, seize].Lit.A.In gen., to take in hand, take hold of, lay hold of, take, seize, grasp (cf.:B.sumo, prehendo): si hodie hercule fustem cepero aut stimulum in manum,
Plaut. Aul. 1, 1, 9:cape hoc flabellum,
Ter. Eun. 3, 5, 47:cepit manibus tympanum,
Cat. 6, 3, 8:tu, genitor, cape sacra manu patriosque Penatis,
Verg. A. 2, 717:cape saxa manu, cape robora, pastor,
id. G. 3, 420:flammeum,
Cat. 61, 8:acria pocula,
Hor. S. 2, 6, 69:lora,
Prop. 3 (4), 9, 57:baculum,
Ov. M. 2, 789:colum cum calathis,
id. ib. 12, 475:florem ternis digitis,
Plin. 24, 10, 48, § 81:pignera,
Liv. 3, 38, 12; Dig. 48, 13, 9, § 6; Gai Inst. 4, 29:ut is in cavea pignus capiatur togae,
Plaut. Am. prol. 68: rem manu, Gai Inst. 1, 121:rem pignori,
Dig. 42, 1, 15, § 7; cf. ib. 42, 1, 15, § 4:scutum laeva,
Plin. 33, 1, 4, § 13:capias tu illius vestem,
Ter. Eun. 2, 3, 79: cape vorsoriam, seize the sheet, i. e. take a tack, turn about, Plaut. Trin. 4, 3, 19.—Very freq. of arms (cf. sumo); so in gen.: arma, to take up arms, i. e. engage in war or battle, Cic. Rab. Perd. 7, 20 sq.; 9, 27; 11, 31; id. Planc. 36, 88; id. Phil. 4, 3, 7; Caes. B.G. 5, 26; 7, 4; Sall. C. 27, 4; 30, 1; 33, 2; 52, 27; id. J. 38, 5; 102, 12; Ov. M. 3, 115 sq.; 12, 91; 13, 221;and of particular weapons: ensem,
Ov. M. 13, 435:tela,
id. ib. 3, 307; 5, 366 et saep.—Of food, to take, partake of:quicum una cibum Capere soleo,
Plaut. Trin. 4, 2, 61; Ter. Eun. 2, 3, 77; Sall. J. 91, 2:lauti cibum capiunt,
Tac. G. 22.—In partic.1.Of living objects.a. (α).Of persons:(β).oppidum expugnavimus, et legiones Teleboarum vi pugnando cepimus,
Plaut. Am. 1, 1, 258: summus ibi capitur meddix, occiditur alter, Enn. ap. Paul. ex Fest. p. 123 Mull. (Ann. v. 296 Vahl.):quoniam belli nefarios duces captos jam et comprehensos tenetis,
Cic. Cat. 3, 7, 16:ibi Orgetorigis filia atque unus e filiis captus est,
Caes. B. G. 1, 26:reges capiuntur,
Lucr. 4, 1013; Tac. A. 4, 33:capta eo proelio tria milia peditum dicuntur,
Liv. 22, 49, 18:quos Byzantii ceperat,
Nep. Paus. 2, 3; id. Alcib. 9, 2; id. Dat. 2, 5; Quint. 6, 3, 61:captos ostendere civibus hostes,
Hor. Ep. 1, 17, 33:captus Tarento Livius,
Cic. Brut. 18, 72:servus ex hoste captus,
Quint. 5, 10, 67.—Hence, P. a. as subst.: captus, i, m., = captivus, a prisoner, captive:in captos clementia uti,
Nep. Alcib. 5, 7:inludere capto,
Verg. A. 2, 64:quae sit fiducia capto,
id. ib. 2, 75:ex captorum numero,
Liv. 28, 39, 10; Tac. A. 6, 1; 12, 37; 15, 1.—Also, capta, ae, f., a female captive:dicam hanc esse captam ex Caria, Ditem ac nobilem,
Ter. Heaut. 3, 3, 47.—Of animals, birds, fish, etc., to catch, hunt down, take: quid hic venatu non cepit? Varr. ap. Non. p. 253, 31:b.si ab avibus capiundis auceps dicatur, debuisse ajunt ex piscibus capiundis, ut aucupem, sic piscicupem dici,
id. L. L. 8, § 61 Mull.:hic jaculo pisces, illa capiuntur ab hamis,
Ov. A. A. 1, 763:neque quicquam captum'st piscium,
Plaut. Rud. 2, 1, 12; cf.:nisi quid concharum capsimus,
id. ib. v. 18; Cic. Off. 3, 14, 58; Plin. 33, 1, 6, § 27: acipenserem, Cic. ap. Macr. S. 2, 12:cervum,
Phaedr. 1, 5, 5; cf.:hic (Nereus) tibi prius vinclis capiendus,
Verg. G. 4, 396.—To win, captivate, charm, allure, enchain, enslave, fascinate; mostly with abl. of means: Ph. Amore ardeo. Pa. Quid agas? nisi ut te redimas captum quam queas Minumo, Ter. Eun. 1, 1, 29:c.quod insit in iis aliquid probi, quod capiat ignaros,
Cic. Off. 3, 3, 15: [p. 284] animum adulescentis... pellexit eis omnibus rebus, quibus illa aetas capi ac deleniri potest, id. Clu. 5, 13:quamvis voluptate capiatur,
id. Off. 1, 30, 105; Quint. 5, 11, 19:quem quidem adeo sua cepit humanitate,
Nep. Alcib. 9, 3:secum habuit Pomponium, captus adulescentis et humanitate et doctrina,
id. Att. 4, 1:nec bene promeritis capitur (deus), nec tangitur ira,
Lucr. 2, 651: ut pictura poesis;erit quae si propius stes Te capiat magis, et quaedam si longius abstes,
Hor. A. P. 362:hunc capit argenti splendor,
id. S. 1, 4, 28:te conjux aliena capit,
id. ib. 2, 7, 46:Cynthia prima suis miserum me cepit ocellis,
Prop. 1, 1, 1:carmine formosae, pretio capiuntur avarae,
Tib. 3, 1, 7:munditiis capimur,
Ov. A. A. 3, 133; id. M. 4, 170; 6, 465; 7, 802; 8, 124; 8, 435; 9, 511; 10, 529;14, 373: amore captivae victor captus,
Liv. 30, 12, 18:dulcedine vocis,
Ov. M. 1, 709; 11, 170:voce nova,
id. ib. 1, 678:temperie aquarum,
id. ib. 4, 344:(bos) herba captus viridi,
Verg. E. 6, 59:amoenitate loci,
Tac. A. 18, 52:auro,
Hor. C. 2, 18, 36:neque honoris neque pecuniae dulcedine sum captus,
Cic. Fam. 11, 28, 2:splendore hominis,
id. Fin. 1, 13, 42: ne oculis quidem captis in hanc fraudem decidisti;nam id concupisti quod numquam videras,
id. Verr. 2, 4, 45, § 102.—To cheat, seduce, deceive, mislead, betray, delude, catch:d.sapientis hanc vim esse maximam, cavere ne capiatur, ne fallatur videre,
Cic. Ac. 2, 20, 66:injurium autem'st ulcisci advorsarios? Aut qua via te captent eadem ipsos capi?
Ter. Hec. 1, 1, 16: uti ne propter te fidemque tuam captus fraudatusque sim, form. ap. Cic. Off. 3, 17, 70:eodem captus errore quo nos,
involved in the same error, Cic. Phil. 12, 2, 6; id. ap. Non. p. 253, 25; cf.:ne quo errore milites caperentur,
Liv. 8, 6, 16:capere ante dolis Reginam,
Verg. A. 1, 673:captique dolis lacrimisque coactis (Sinonis),
id. ib. 2, 196:ubi me eisdem dolis non quit capere,
Sall. J. 14, 11:adulescentium animi molles et aetate fluxi dolis haud difficulter capiebantur,
id. C. 14, 5:capi alicujus dolo,
Nep. Dat. 10, 1:dolum ad capiendos eos conparant,
Liv. 23, 35, 2:quas callida Colchis (i.e. Medea) amicitiae mendacis imagine cepit,
Ov. M. 7, 301.—To defeat, convict, overcome in a suit or dispute (rare):e. (α).tu si me impudicitiae captas, non potes capere,
Plaut. Am. 2, 2, 189:tu caves ne tui consultores, ille ne urbes aut castra capiantur (cf. B. 2. b. infra),
Cic. Mur. 9, 22:callidus et in capiendo adversario versutus (orator),
id. Brut. 48, 178.—Of the physical powers, to lame, mutilate, maim, impair or weaken in the limbs, senses, etc. (only pass. capi, and esp. in part. perf. captus):(β).mancus et membris omnibus captus ac debilis,
Cic. Rab. Perd. 7, 21:ipse Hannibal... altero oculo capitur,
loses an eye, Liv. 22, 2, 11:captus omnibus membris,
id. 2, 36, 8:capti auribus et oculis metu omnes torpere,
id. 21, 58, 5:oculis membrisque captus,
Plin. 33, 4, 24, § 83:congerantur in unum omnia, ut idem oculis et auribus captus sit,
Cic. Tusc. 5, 40, 117:si captus oculis sit, ut Tiresias fuit,
id. Div. 2, 3, 9; Verg. G. 1, 183:habuit filium captum altero oculo,
Suet. Vit. 6:censorem Appium deum ira post aliquot annos luminibus captum,
Liv. 9, 29, 11; Val. Max. 1, 1, 17:lumine,
Ov. F. 6, 204:princeps pedibus captus,
Liv. 43, 7, 5; cf.:captum leto posuit caput,
Verg. A. 11, 830;and of the mole: aut oculis capti fodere cubilia talpae,
id. G. 1, 183.—Of the mental powers, to deprive of sense or intellect; only in part. perf. captus, usu. agreeing with pers. subj., and with abl. mente, silly, insane, crazy, crazed, lunatic, mad:f.labi, decipi tam dedecet quam delirare et mente esse captum,
Cic. Off. 1, 27, 94:vino aut somno oppressi aut mente capti,
id. Ac. 2, 17, 53; Quint. 8, 3, 4;rarely mentibu' capti,
Lucr. 4, 1022; so,animo,
Sen. Herc. Fur. 107; very rarely with gen.:captus animi,
Tac. H. 3, 73.— Absol.:virgines captae furore,
Liv. 24, 26, 12.—Less freq. agreeing with mens or animus:viros velut mente capta cum jactatione fanatica corporis vaticinari,
Liv. 39, 13, 12:captis magis mentibus, quam consceleratis similis visa,
id. 8, 18, 11; cf.:capti et stupentes animi,
id. 6, 36, 8.—To choose, select, elect, take, pick out, adopt, accept a person for a particular purpose or to sustain a particular office or relation:2.de istac sum judex captus,
Plaut. Merc. 4, 3, 33:Aricini atque Ardeates de ambiguo agro... judicem populum Romanum cepere,
Liv. 3, 71, 2:me cepere arbitrum,
Ter. Heaut. 3, 1, 91:te mihi patronam capio, Thais,
id. Eun. 5, 2, 48:quom illum generum cepimus,
id. Hec. 4, 1, 22; cf.:non, si capiundos mihi sciam esse inimicos omnis homines,
make them enemies thereby, id. And. 4, 2, 12:si quis magistrum cepit ad eam rem inprobum,
id. ib. 1, 2, 21.—So the formula of the Pontifex Maximus, in the consecration of a vestal virgin: sacerdotem Vestalem, quae sacra faciat... ita te, Amata, capio, Fab. Pict. ap. Gell. 1, 12, 14; cf.:plerique autem capi virginem solam debere dici putant, sed flamines quoque Diales, item pontifices et augures capi dicebantur,
Gell. 1, 12, 15:jam ne ea causa pontifex capiar?... ecquis me augurem capiat? Cat. ib. § 17: Amata inter capiendum a pontifice maximo appellatur, quoniam, quae prima capta est, hoc fuisse nomen traditum est, Gell. ib. § 19: rettulit Caesar capiendam virginem in locum Occiae,
Tac. A. 2, 86; 4, 16; 15, 22:religio, quae in annos singulos Jovis sacerdotem sortito capi jubeat,
Cic. Verr. 2, 2, 51, § 127:C. Flaccus flamen captus a P. Licinio pontifice maximo erat,
Liv. 27, 8, 5 Weissenb. ad loc.—Of places.a.To occupy, choose, select, take possession of, enter into; mostly milit. t. t., to take up a position, select a place for a camp, etc.:b.loca capere, castra munire,
Caes. B. G. 3, 23:castris locum capere,
Liv. 9, 17, 15; Suet. Aug. 94 fin.:locum capere castris,
Quint. 12, 2, 5:ut non fugiendi hostis, sed capiendi loci causa cessisse videar,
Cic. de Or. 2, 72, 294:ad Thebanos transfugere velle, et locum extra urbem editum capere,
Nep. Ages. 6, 2:nocte media profectus, ut locum quem vellet, priusquam hostes sentirent, caperet,
Liv. 34, 14, 1:neminem elegantius loca cepisse, praesidia disposuisse,
id. 35, 14, 9:erat autem Philopoemen praecipuae in ducendo agmine locisque capiendis solertiae atque usus,
id. 35, 28, 1:locum cepere paulo quam alii editiorem,
Sall. J. 58, 3:duces, ut quisque locum ceperat, cedere singulos,
Dict. Cret. 2, 46; so,of position on the battle-field: quod mons suberat, eo se recipere coeperunt. Capto monte, etc.,
Caes. B. G. 1, 25:tenuit non solum ales captam semelsedem, sed, etc.,
Liv. 7, 26, 5:quem quis in pugnando ceperat locum, eum amissa anima corpore tegebat,
Flor. 4, 1; Sall. C. 61, 2; rarely with dat. of pers.:tumulum suis cepit,
Liv. 31, 41, 9, for a tomb: LOCVM SIBI MONVMENTO CEPIT. Inscr. Grut. 346, 6;for taking the auspices' se (Gracchum) cum legeret libros, recordatum esse, vitio sibi tabernaculum captum fuisse,
Cic. N. D. 2, 4, 11; cf.:Palatium Romulus, Remus Aventinum ad inaugurandum templa capiunt,
Liv. 1, 6, 4;for refuge: omnes Samnitium copiae montes proximos fuga capiunt,
id. 9, 43, 20:Anchises natum Conventus trahit in medios... Et tumulum capit,
Verg. A. 6, 753; 12, 562:ante locum capies oculis ( = eliges),
Verg. G. 2, 230 Serv. ad loc.: nunc terras ordine longo Aut capere aut captas jam despectare videntur (cycni), to select places on which to light, or to be just settling down on places already selected, id. A. 1, 396 Forbig. ad loc.—To take by force, capture, storm, reduce, conquer, seize:c.invadam extemplo in oppidum antiquom: Si id capso, etc.,
Plaut. Bacch. 4, 4, 61: oppidum vi, Cat. ap. Charis. 2, p. 191 P.:MACELLAM OPPVGNANDO,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:CORSICAM,
Inscr. Orell. 551: oppida, Enn. ap. Prisc. 9, p. 868 P. (Ann. v. 487 Vahl.):ad alia oppida pergit, pauca repugnantibus Numidis capit,
Sall. J. 92, 3; Prop. 3, 4 (4, 3), 16:Troja capta,
Liv. 1, 1, 1; Hor. S. 2, 3, 191: Coriolos. Liv. 3, 71, 7:urbem opulentissimam,
id. 5, 20, 1:ante oppidum Nolam fortissuma Samnitium castra cepit,
Cic. Div. 1, 33, 72:castra hostium,
Nep. Dat. 6, 7:concursu oppidanorum facto scalis vacua defensoribus moenia capi possent,
Liv. 42, 63, 6:plurimas hostium vestrorum in Hispania urbes,
id. 28, 39, 10:sedem belli,
Vell. 2, 74, 3; cf. Cic. Mur. 9, 22 (B. 1. d. supra).— Trop.:oppressa captaque re publica,
Cic. Dom. 10, 26: qui, bello averso ab hostibus, patriam suam cepissent, Liv. 3, 50, 15.—To reach, attain, arrive at, betake one ' s self to (mostly by ships, etc.):3.insulam capere non potuerant,
Caes. B. G. 4, 26 fin.:onerariae duae eosdem quos reliqui portus capere non potuerunt,
id. ib. 4, 36:accidit uti, ex iis (navibus) perpaucae locum caperent,
id. ib. 5, 23:nostrae naves, cum ignorarent, quem locum reliquae cepissent,
id. B. C. 3, 28: praemiis magnis propositis, qui primus insulam cepisset, Auct. B. Alex. 17.— Trop.:qui... tenere cursum possint et capere otii illum portum et dignitatis,
Cic. Sest. 46, 99.—Of things of value, property, money, etc.a.In gen., to take, seize, wrest, receive, obtain, acquire, get, etc.:b.AVRVM, ARGENTVM,
Col. Rostr. Inscr. Orell. 549:de praedonibus praedam capere,
Plaut. Truc. 1, 2, 14:agros de hostibus,
Cic. Dom. 49, 128:ut ager ex hostibus captus viritim divideretur,
Liv. 4, 48, 2:quinqueremem una cum defensoribus remigibusque, Auct. B. Alex. 16, 7: naves,
Nep. Con. 4, 4:classem,
id. Cim. 2, 2:magnas praedas,
id. Dat. 10, 2:ex hostibus pecuniam,
Liv. 5, 20, 5; cf.:e nostris spolia cepit laudibus, Cic. poet. Tusc. 2, 9, 22: signum ex Macedonia,
id. Verr. 2, 4, 58, § 149:signum pulcherrimum Carthagine captum,
id. ib. 2, 4, 38, §82: sed eccam ipsa egreditur, nostri fundi calamitas: nam quod nos capere oportet, haec intercipit,
Ter. Eun. 1, 1, 35:cape cedo,
id. Phorm. 5, 8, 57:ut reliqui fures, earum rerum quas ceperunt, signa commutant,
Cic. Fin. 5, 25, 74:majores nostri non solum id, quod de Campanis (agri) ceperant, non imminuerunt, etc.,
id. Agr. 2, 29, 81:te duce ut insigni capiam cum laude coronam,
Lucr. 6, 95.—With abstr. objects:paupertatem adeo facile perpessus est, ut de republica nihil praeter gloriam ceperit,
Nep. Epam. 3, 4:ut ceteri, qui per eum aut honores aut divitias ceperant,
id. Att. 7, 2:quoniam formam hujus cepi in me et statum,
assumed, Plaut. Am. 1, 1, 110:quare non committeret, ut is locus ex calamitate populi Romani nomen caperet,
Caes. B. G. 1, 13:regnum Tiberinus ab illis Cepit,
succeeded to, Ov. M. 14, 615.—In particular connections.(α).With pecuniam (freq. joined with concilio; v. infra), to take illegally, exact, extort, accept a bribe. take blackmail, etc., esp. of magistrates who were accused de pecuniis repetundis:(β).his ego judicibus non probabo C. Verrem contra leges pecuniam cepisse?
Cic. Verr. 2, 1, 4, § 10:HS. quadringentiens cepisse te arguo contra leges,
id. ib. 2, 2, 10, § 26; cf.:quicquid ab horum quopiam captum est,
id. ib. §27: tamen hae pecuniae per vim atque injuriam tuam captae et conciliatae tibi fraudi et damnationi esse deberent,
id. ib. 2, 3, 40, §91: utrum (potestis), cum judices sitis de pecunia capta conciliata, tantam pecuniam captam neglegere?
id. ib. 2, 3, 94, §218: quid est aliud capere conciliare pecunias. si hoc non est vi atque imperio cogere invitos lucrum dare alteri?
id. ib. 2, 3, 30, §71: sequitur de captis pecuniis et de ambitu,
id. Leg. 3, 20, 46:ita aperte cepit pecunias ob rem judicandam, ut, etc.,
id. Fin. 2, 16, 54:quos censores furti et captarum pecuniarum nomine notaverunt,
id. Clu. 42, 120:nondum commemoro rapinas, non exactas pecunias, non captas, non imperatas,
id. Pis. 16, 38:si quis ob rem judicandam pecuniam cepisset... neque solum hoc genus pecuniae capiendae turpe, sed etiam nefarium esse arbitrabantur,
id. Rab. Post. 7, 16; id. N. D. 3, 30, 70; Sall. J. 32, 1:ab regibus Illyriorum,
Liv. 42, 45, 8:saevitiae captarumque pecuniarum teneri reum,
Tac. A. 3, 67; 4, 31.—Of inheritance and bequest, to take, inherit, obtain, acquire, get, accept:(γ).si ex hereditate nihil ceperit,
Cic. Off, 3, 24, 93:qui morte testamentove ejus tantundem capiat quantum omnes heredes,
id. Leg. 2, 19, 48:abdicatus ne quid de bonis patris capiat,
Quint. 3, 6, 96:aut non justum testamentum est, aut capere non potes,
id. 5, 14, 16:si capiendi Jus nullum uxori,
Juv. 1, 55:qui testamentum faciebat, ei, qui usque ad certum modum capere potuerat, legavit, etc.,
Dig. 22, 3, 27: quod ille plus capere non poterat, ib. fin.:qui ex bonis testatoris solidum capere non possit,
ib. 28, 6, 6; 39, 6, 30.—Of regular income, revenue, etc., rents, tolls, profits, etc., to collect, receive, obtain: nam ex [p. 285] eis praediis talenta argenti bina Capiebat statim, Ter. Phorm. 5, 3, 7:C.capit ille ex suis praediis sexcenta sestertia, ego centena ex meis,
Cic. Par. 6, 3, 49:stipendium jure belli,
Caes. B. G. 1, 28:quinquagena talenta vectigalis ex castro,
Nep. Alcib. 9, 4:vectigal ex agro eorum capimus,
Liv. 28, 39, 13:quadragena annua ex schola,
Suet. Gram. 23:si recte habitaveris... fundus melior erit... fructus plus capies,
Cato, R. R. 4, 2.—Trop.1.Of profit, benefit, advantage, to take, seize, obtain, get, enjoy, reap (mostly in phrase fructum capere):2.metuit semper, quem ipsa nunc capit Fructum, nequando iratus tu alio conferas,
Ter. Eun. 3, 1, 59:honeste acta superior aetas fructus capit auctoritatis extremos,
Cic. Sen. 18, 62:ex iis etiam fructum capio laboris mei,
id. Div. 2, 5:ex quibus (litteris) cepi fructum duplicem,
id. Fam. 10, 5, 1:multo majorem fructum ex populi existimatione illo damnato cepimus, quam ex ipsius, si absolutus esset, gratia cepissemus,
id. Att. 1, 4, 2:fructum immortalem vestri in me et amoris et judicii,
id. Pis. 14, 31:aliquem fructum dulcedinis almae,
Lucr. 2, 971; 5, 1410; Luc. 7, 32.—In other connections:quid ex ea re tandem ut caperes commodi?
Ter. Eun. 3, 5, 25:utilitates ex amicitia maximas,
Cic. Lael. 9, 32:usuram alicujus corporis,
Plaut. Am. prol. 108.—Of external characteristics, form, figure, appearance, etc., to take, assume, acquire, put on:3.gestum atque voltum novom,
Ter. Phorm. 5, 6, 50 ' faciem aliquam cepere morando, Ov. M. 1, 421; 13, 605:figuras Datque capitque novas,
id. ib. 15, 309:formam capit quam lilia,
id. ib. 10, 212; cf.:duritiam ab aere,
id. ib. 4, 751.— Transf., of plants, etc.:radicem capere,
to take root, Cato, R. R. 51:cum pali defixi radices cepissent,
Plin. 17, 17, 27, § 123:siliculam capere,
Varr. R. R. 1, 23, 3:maturitatem capere,
Col. 4, 23, 1:radix libere capit viris,
Plin. 17, 21, 35, § 161:vires cepisse nocendi,
Ov. M. 7, 417:(telinum) rursus refrigeratum odorem suum capit,
Plin. 13, 1, 2, § 13.—Of mental characteristics, habits, etc., to take, assume, adopt, cultivate, cherish, possess:4.cape sis virtutem animo et corde expelle desidiam tuo,
Plaut. Trin. 3, 2, 24:qua re si Glabrionis patris vim et acrimoniam ceperis ad resistendum hominibus audacissimis, si avi prudentiam ad prospiciendas insidias, etc.,
Cic. Verr. 1, 17, 52:aliquando, patres conscripti, patrium animum virtutemque capiamus,
id. Phil. 3, 11, 29:consuetudinem exercitationemque,
id. Off. 1, 18, 59:misericordiam,
id. Quint. 31, 97:quam (adsuetudinem) tu dum capias, taedia nulla fuge,
Ov. A. A. 2, 346:disciplinam principum,
Plin. Pan. 46. —With dat.:quorum animis avidis... neque lex neque tutor capere est qui possit modum,
Plaut. Aul. 3, 5, 14 Wagn. ad loc.—Of offices, employments, duties, etc., = suscipio, to undertake, assume, enter upon, accept, take upon one ' s self, etc.:5.nam olim populi prius honorem capiebat suffragio, Quam magistro desinebat esse dicto oboediens,
Plaut. Bacch. 3, 3, 34:o Geta, provinciam Cepisti duram,
Ter. Phorm. 1, 2, 23:in te cepi Capuam, non quo munus illud defugerem,
took command at Capua, Cic. Att. 8. 3, 4:consulatum,
id. Pis. 2, 3; Sall. J. 63, 2:honores,
Nep. Att. 7, 2; Suet. Aug. 26:imperium,
id. Claud. 10:magistratum,
Cic. Imp. Pomp. 21, 62; Liv. 2, 33, 1; Suet. Aug. 2:magistratus,
Sall. H. 1, 41, 21 Dietsch; Nep. Phoc. 1, 1; Suet. Caes. 75:capiatque aliquis moderamina (navis),
Ov. M. 3, 644:rerum moderamen,
id. ib. 6, 677:pontificatum maximum,
Suet. Vit. 11:rem publicam,
Sall. C. 5, 6:neve cui patrum capere eum magistratum liceret,
Liv. 2, 33, 1:ut ceperat haud tumultuose magistratum majore gaudio plebis, etc.,
id. 5, 13, 2.—Rarely with dat. of pers., to obtain for, secure for:patres praeturam Sp. Furio Camillo gratia campestri ceperunt,
Liv. 7, 1, 2.—In gen., of any occupation, work, or undertaking, to begin, enter upon, take, undertake, etc.:6.augurium ex arce,
Liv. 10, 7, 10:augurium capienti duodecim se vultures ostenderunt,
Suet. Aug. 95; id. Vesp. 11:omen,
Cic. Div. 1, 46, 104:in castris Romanis cum frustra multi conatus ad erumpendum capti essent,
Liv. 9, 4, 1:rursus impetu capto enituntur,
id. 2, 65, 5; Quint. 6, 1, 28; Suet. Aug. 42; id. Calig. 43: cursum, id. Oth. 6:a quibus temporibus scribendi capiatur exordium,
Cic. Leg. 1, 3, 8:experimentum eorum inversa manu capitur,
Plin. 13, 2, 3, § 19 ( poet.):nec vestra capit discordia finem,
Verg. A. 10, 106:fugam,
to take to flight, flee, Caes. B. G. 7, 26; so, capere impetum, to take a start, gather momentum:ad impetum capiundum modicum erat spatium,
Liv. 10, 5, 6; cf.:expeditionis Germanicae impetum cepit,
suddenly resolved to make, Suet. Calig. 43: capere initium, to begin:ea pars artis, ex qua capere initium solent,
Quint. 2, 11, 1.— Transf., of place:eorum (finium) una pars, quam Gallos optinere dictum est, initium capit a flumine Rhodano,
Caes. B. G. 1, 1:a dis inmortalibus sunt nobis agendi capienda primordia,
Cic. Leg. 2, 3, 7.—Of an opportunity or occasion, to seize, embrace, take:7.si occassionem capsit,
Plaut. Ps. 4, 3, 6:si lubitum fuerit, causam ceperit,
Ter. And. 1, 3, 8:quod tempus conveniundi patris me capere suadeat,
Ter. Phorm. 5, 4, 9:si satis commode tempus ad te cepit adeundi,
Cic. Fam. 11, 16, 1.—Of operations of the mind, resolutions, purposes, plans, thoughts, etc., to form, conceive, entertain, come to, reach:8.quantum ex ipsa re conjecturam cepimus,
Ter. Heaut. 2, 3, 25 MSS. (Fleck. al. ex conj. fecimus); Varr. R. R. 3, 16, 32:cum jam ex diei tempore conjecturam ceperat,
Caes. B. G. 7, 35:hujusce rei conjecturam de tuo ipsius studio, Servi, facillime ceperis,
Cic. Mur. 4, 9.— Absol.:conjecturam capere,
Cic. Div. 1, 57, 130:nec quid corde nunc consili capere possim, Scio,
Plaut. Merc. 2, 3, 12:capti consili memorem mones,
id. Stich 4, 1, 72:quo pacto porro possim Potiri consilium volo capere una tecum,
Ter. Eun. 3, 5, 66; 5, 2, 28:temerarium consilium,
Liv. 25, 34, 7:tale capit consilium,
Nep. Eum. 9, 3.— With inf.:confitendum... eadem te hora consilium cepisse hominis propinqui fortunas funditus evertere,
Cic. Quint. 16, 53; Caes. B. G. 7, 71 init. —With ut:subito consilium cepi, ut exirem,
Cic. Att. 7, 10 init. —With gen. gerund. (freq.):legionis opprimendae consilium capere,
Caes. B. G. 3, 2:obprimundae reipublicae consilium cepit,
Sall. C. 16, 4.—With sibi:si id non fecisset, sibi consilium facturos,
Caes. B. C. 2, 20:ut ego rationem oculis capio,
Plaut. Ps. 2, 2, 2:cepi rationem ut, etc.,
Ter. Heaut. 5, 2, 11.—Of examples, instances, proofs, etc., to take, derive, draw, obtain:9.ex quo documentum nos capere fortuna voluit quid esset victis extimescendum,
Cic. Phil. 11, 2, 5:quid istuc tam mirum'st, de te si exemplum capit? Ter And. 4, 1, 26: exemplum ex aliqua re,
Cic. Lael. 10, 33:praesagia a sole,
Plin. 18, 35, 78, § 341:illud num dubitas quin specimen naturae capi debeat ex optima quaque natura?
Cic. Tusc. 1, 14, 32.—Of impressions, feelings, etc., to take, entertain, conceive, receive, be subjected to, suffer, experience, etc.:10.tantum laborem capere ob talem filium?
Ter. And. 5, 2, 29:omnes mihi labores fuere quos cepi leves,
id. Heaut. 2, 4, 19:laborem inanem ipsus capit,
id. Hec. 3, 2, 9:ex eo nunc misera quem capit Laborem!
id. And. 4, 3, 4: miseriam omnem ego capio;hic potitur gaudia,
id. Ad. 5, 4, 22:satietatem dum capiet pater Illius quam amat,
Plaut. Am. 1, 2, 10:plus aegri ex abitu viri quam ex adventu voluptatis cepi,
id. ib. 2, 2, 9:cum illa quacum volt voluptatem capit,
id. ib. prol. 114:angor iste, qui pro amico saepe capiendus est,
Cic. Lael. 13, 48:quae (benevolentia) quidem capitur beneficiis maxime,
id. Off. 2, 9, 32:laetitiam quam capiebam memoria rationum inventorumque nostrorum,
id. Fin. 2, 30, 96:lenire desiderium quod capiebat e filio,
id. Sen. 15, 54:opinione omnium majorem animo cepi dolorem,
id. Brut. 1, 1:itaque cepi voluptatem, tam ornatum virum fuisse in re publica,
id. ib. 40, 147:ex civibus victis gaudium meritum capiam,
Liv. 27, 40, 9:ne quam... invidiam apud patres ex prodiga largitione caperet,
id. 5, 20, 2:ad summam laetitiam meam, quam ex tuo reditu capio, magnus illius adventu cumulus accedet,
id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3):laetitia, quam oculis cepi justo interitu tyranni,
id. ib. 14, 14, 4:ex praealto tecto lapsus matris et adfinium cepit oblivionem,
lost his memory, Plin. 7, 24, 24, § 90: virtutis opinionem, Auct. B. G. 8, 8: somnum, Cic. Tusc. 4, 19, 44: taedium vitae, Nep. ap. Gell. 6 (7), 18, 11:maria aspera juro Non ullum pro me tantum (me) cepisse timorem, Quam, etc.,
Verg. A. 6, 352 Forbig. ad loc.:et in futurum etiam metum ceperunt,
Liv. 33, 27, 10:voluptatem animi,
Cic. Planc. 1, 1:malis alienis voluptatem capere laetitiae (cum sit),
id. Tusc. 4, 31, 66:quaeque mihi sola capitur nunc mente voluptas,
Ov. P. 4, 9, 37.—Transf., with the feelings, experience, etc., as subj., to seize, overcome, possess, occupy, affect, take possession of, move, etc. (cf. lambanô, in this sense and like 9. supra): nutrix: Cupido cepit miseram nunc me, proloqui Caelo atque terrae Medeai miserias, Enn. ap. Cic. Tusc. 3, 26, 63 (Trag. Rel. v. 291 Vahl.):11.edepol te desiderium Athenarum arbitror cepisse saepe,
Ter. Hec. 1, 2, 14:numquam commerui merito ut caperet odium illam mei,
id. ib. 4, 2, 4:sicubi eum satietas Hominum aut negoti odium ceperat,
id. Eun. 3, 1, 14:nos post reges exactos servitutis oblivio ceperat,
Cic. Phil. 3, 4, 9:te cepisse odium regni videbatur,
id. ib. 2, 36, 91:Romulum Remumque cupido cepit urbis condendae,
Liv. 1, 6, 3:cupido eum ceperat in verticem montis ascendendi,
id. 40, 21, 2:etiam victores sanguinis caedisque ceperat satietas,
id. 27, 49, 8; Mel. 3, 5, 2:qui pavor hic, qui terror, quae repente oblivio animos cepit?
Liv. 27, 13, 2:oblivio deorum capiat pectora vestra,
id. 38, 46, 12:tantane te cepere oblivia nostri?
Ov. Tr. 1, 8, 11:ut animum ejus cura sacrorum cepit,
Liv. 27, 8, 6:hostis primum admiratio cepit, quidnam, etc.,
id. 44, 12, 1:tanta meae si te ceperunt taedia laudis,
Verg. G. 4, 332; cf. Anthol. Lat. I. p. 178;I. p. 196 Burm.: ignarosque loci passim et formidine captos Sternimus,
Verg. A. 2, 384:infelix, quae tanta animum dementia cepit!
id. ib. 5, 465; id. E. 6, 47:cum subita incautum dementia cepit amantem,
id. G. 4, 488; cf. Anthol. Lat. I. p. 170, 15;I. p. 168, 14 Burm.: Tarquinium mala libido Lucretiae stuprandae cepit,
Liv. 1, 57, 10:ingens quidem et luctus et pavor civitatem cepit,
id. 25, 22, 1:tantus repente maeror pavorque senatum eorum cepit,
id. 23, 20, 7:senatum metus cepit,
id. 23, 14, 8: si me... misericordia capsit. Att. ap. Non. p. 483, 11 (Trag. Rel. v. 454 Rib.): nec tuendi capere satietas potest, Pac. ap. Cic. Div. 1, 14, 24 (Trag. Rel. v. 410 ib.):quantus timor socios populi Romani cepisset,
Liv. 43, 11, 9.—Of injury, damage, loss, etc., to suffer, take, be subjected to:II. A.calamitatem,
Cic. Div. 1, 16, 29:detrimenti aliquid in aliqua re,
Col. 1, 8, 2.—Esp., in the legal formula, by which dictatorial powers were conferred by the senate upon the consuls or the entire magistracy in times of extreme danger to the state;videant ne quid res publica detrimenti capiat: decrevit quondam senatus, ut L. Opimius consul videret ne quid res publica detrimenti caperet,
Cic. Cat. 1, 2, 4:Hernici tantum terrorem incussere patribus, ut, quae forma senatus consulti ultimae semper necessitatis habita est, Postumio, alteri consulum, negotium daretur, videret, ne, etc.,
Liv. 3, 4, 9; cf. id. 6, 19, 2 sqq.:quod plerumque in atroci negotio solet, senatus decrevit, darent operam consules, ne quid, etc.... Ea potestas per senatum more Romano magistratui maxuma permittitur, exercitum parare, bellum gerere, coercere omnibus modis socios atque civis, domi militiaeque inperium atque judicium summum habere,
Sall. C. 29, 2 sq.Lit.1.In gen.: Ph. Sitit haec anus. Pa. Quantillum sitit? Ph. Modica'st, capit quadrantal, Plaut. Curc. 1, 2, 8:2.parte quod ex una spatium vacat et capit in se (ferrum),
Lucr. 6, 1030:jam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Ov. M. 1, 344; cf.:terra feras cepit, volucres agitabilis aer,
id. ib. 1, 75:dum tenues capiat suus alveus undas,
id. ib. 8, 558:cunctosque (deos) dedisse Terga fugae, donec fessos Aegyptia tellus Ceperit,
id. ib. 5, 324.—Esp., with negatives, not to hold, to be too small for, etc.; cf.:B.di boni, quid turba est! Aedes nostrae vix capient, scio,
Ter. Heaut. 2, 3, 13:qui cum una domo jam capi non possunt, in alias domos exeunt,
Cic. Off. 1, 17, 54: nec jam se capit [p. 286] unda;volat vapor ater ad auras,
Verg. A. 7, 466:non tuus hoc capiet venter plus ac meus,
Hor. S. 1, 1, 46:non capit se mare,
Sen. Agam. 487:neque enim capiebant funera portae,
Ov. M. 7, 607:officium populi vix capiente domo,
id. P. 4, 4, 42:si di habitum corporis tui aviditati animi parem esse voluissent, orbis te non caperet,
Curt. 7, 8, 12:ut non immerito proditum sit... Graeciam omnem vix capere exercitum ejus (Xerxis) potuisse,
Just. 2, 10, 19.—Trop.1.To swallow up, ingulf, take in (rare):2. a.tot domus locupletissimas istius domus una capiet?
Cic. Verr. 2, 2, 4, § 7.—Affirmatively (rare):b.quidquid mortalitas capere poterat, implevimus,
Curt. 9, 3, 7:si puer omni cura et summo, quantum illa aetas capit, labore, scripserit,
Quint. 2, 4, 17:dummodo ejus aetatis sit, ut dolum capiat,
Dig. 40, 12, 15.—With negatives:3.non capiunt angustiae pectoris tui (tantam personam),
Cic. Pis. 11, 24:leones, qui... nec capere irarum fluctus in pectore possunt,
Lucr. 3, 298:nec capiunt inclusas pectora flammas,
Ov. M. 6, 466:vix spes ipse suas animo capit,
id. ib. 11, 118:ardet et iram Non capit ipsa suam Progne,
id. ib. 6, 610; cf.:sic quoque concupiscis quae non capis,
Curt. 7, 8, 13:majora quam capit spirat,
id. 6, 9, 11:ad ultimum magnitudinem ejus (fortunae) non capit,
id. 3, 12, 20:infirma aetas majora non capiet,
Quint. 1, 11, 13.—Transf., of things, to admit of, be capable of, undergo (post-Aug. and rare):4.rimam fissuramque non capit sponte cedrus,
Plin. 16, 40, 78, § 212:molluscum... si magnitudinem mensarum caperet,
id. 16, 16, 27, § 68:res non capit restitutionem, cum statum mutat,
Dig. 4, 4, 19.—With inf., to be susceptible of, to be of a nature to, etc., = endechetai (late Lat.):5.nec capit humanis angoribus excruciari (Deus),
Prud. Apoth. 154:crimina, quae non capiunt indulgeri,
Tert. Pud. 1 fin.; id. Apol. 17; id. adv. Haer. 44 fin.; Paul. Nol. Carm. 9, 22.—Of the mind, to take, receive into the mind, comprehend, grasp, embrace (cf. intellego, to penetrate mentally, have insight into):2.sitque nonnumquam summittenda et contrahenda oratio, ne judex eam vel intellegere vel capere non possit,
Quint. 11, 1, 45:nullam esse gratiam tantam, quam non vel capere animus meus in accipiendo... posset,
id. 2, 6, 2:quae quidem ego nisi tam magna esse fatear, ut ea vix cujusquam mens aut cogitatio capere possit,
Cic. Marcell. 2, 6; id. N. D. 1, 19, 49:senatus ille, quem qui ex regibus constare dixit, unus veram speciem Romani senatus cepit,
Liv. 9, 17, 14:somnium laetius, quam quod mentes eorum capere possent,
id. 9, 9, 14.—P. a. as subst.: Capta, ae, f., a surname of Minerva, as worshipped on the Coelian Mount, but for what reason is not known, Ov. F. 3, 837 sq.căpĭo, ōnis, f. [1. capio]; in the Lat. of the jurists,I.A taking:II.dominii,
Dig. 39, 2, 18; Gell. 6 (7), 10, 3.—= usu capio or usucapio, the right of property acquired by prescription, Dig. 41, 1, 48, § 1; 41, 3, 21; 41, 5, 4; v. 1. usucapio. -
8 silvester
silvestris ( silvester, Plin. 14, 16, 19, § 110; Col. 1, praef. 25; Sen. Hippol. 460; also written sylv-), e (collat. form, dat. SILVANO SILVESTRO, Inscr. Orell. 4990; gen. plur. sync. silvestrum, Att. Trag. Rel. v. 256 Rib.), adj. [silva].I.Of or belonging to a wood or forest, overgrown with woods, wooded, woody (class.;II.syn. saltuosus): collis silvestris,
Caes. B. G. 2, 18:mons,
Varr. R. R. 1, 12, 1; Cic. N. D. 2, 53, 132:locus,
id. Lael. 19, 68; Caes. B. G. 5, 19; 6, 34; 7, 35; Liv. 27, 26, 7:saltus,
Curt. 4, 3, 21:antra,
Ov. M. 13, 47:ager,
Col. 11, 2, 52; Hor. Ep. 2, 2, 186:via (with inculta),
Cic. Brut. 74, 259:silvestris et montuosus situs (opp. campestris),
Col. 7, 2, 3:silvestria saecla ferarum,
Lucr. 5, 965; cf. id. 5, 1410:belua,
i. e. a she-wolf, Cic. Rep. 2, 2, 4;hence also: uber,
i. e. of a she-wolf, Prop. 3, 9 (4, 8), 51:homines,
living in woods, foresters, Hor. A. P. 391:numen, sphinx,
Plin. 36, 12, 17, § 77 (Jahn reads de quā siluere):bellum,
Lucr. 5, 1244:silvestri nata sub umbrā fraga,
Ov. M. 13, 815: silvestria virgulta, i. e. foresttrees (opp. prolem olivae), Verg. G. 2, 2.— Subst.: silvestrĭa, ĭum, woodlands, forest:an culta ex silvestribus facere potui,
Liv. 38, 49, 7; Plin. 25, 7, 33, § 70.—Transf.A.Of plants and animals, growing wild, wild:B.tauri,
Plin. 8, 21, 30, § 74:arietes (with feri),
Col. 7, 2, 4:gallinae,
id. 7, 8, 12:arbor,
Verg. E. 3, 70:arbores silvestres ac ferae,
Col. 3, 1, 2:pruni,
id. 2, 2, 20:faba,
Plin. 18, 12, 30, § 121:mel,
id. 11, 16, 15, § 41; Vulg. Matt. 3, 4:cicer,
Plin. 22, 25, 72, § 148:oliva,
Ov. M. 2, 681:corna,
Hor. S. 2, 2, 57 et saep.— Comp.:silvestriora omnia tardiora,
Plin. 16, 27, 50, § 116; 22, 25, 71, § 146.— -
9 silvestria
silvestris ( silvester, Plin. 14, 16, 19, § 110; Col. 1, praef. 25; Sen. Hippol. 460; also written sylv-), e (collat. form, dat. SILVANO SILVESTRO, Inscr. Orell. 4990; gen. plur. sync. silvestrum, Att. Trag. Rel. v. 256 Rib.), adj. [silva].I.Of or belonging to a wood or forest, overgrown with woods, wooded, woody (class.;II.syn. saltuosus): collis silvestris,
Caes. B. G. 2, 18:mons,
Varr. R. R. 1, 12, 1; Cic. N. D. 2, 53, 132:locus,
id. Lael. 19, 68; Caes. B. G. 5, 19; 6, 34; 7, 35; Liv. 27, 26, 7:saltus,
Curt. 4, 3, 21:antra,
Ov. M. 13, 47:ager,
Col. 11, 2, 52; Hor. Ep. 2, 2, 186:via (with inculta),
Cic. Brut. 74, 259:silvestris et montuosus situs (opp. campestris),
Col. 7, 2, 3:silvestria saecla ferarum,
Lucr. 5, 965; cf. id. 5, 1410:belua,
i. e. a she-wolf, Cic. Rep. 2, 2, 4;hence also: uber,
i. e. of a she-wolf, Prop. 3, 9 (4, 8), 51:homines,
living in woods, foresters, Hor. A. P. 391:numen, sphinx,
Plin. 36, 12, 17, § 77 (Jahn reads de quā siluere):bellum,
Lucr. 5, 1244:silvestri nata sub umbrā fraga,
Ov. M. 13, 815: silvestria virgulta, i. e. foresttrees (opp. prolem olivae), Verg. G. 2, 2.— Subst.: silvestrĭa, ĭum, woodlands, forest:an culta ex silvestribus facere potui,
Liv. 38, 49, 7; Plin. 25, 7, 33, § 70.—Transf.A.Of plants and animals, growing wild, wild:B.tauri,
Plin. 8, 21, 30, § 74:arietes (with feri),
Col. 7, 2, 4:gallinae,
id. 7, 8, 12:arbor,
Verg. E. 3, 70:arbores silvestres ac ferae,
Col. 3, 1, 2:pruni,
id. 2, 2, 20:faba,
Plin. 18, 12, 30, § 121:mel,
id. 11, 16, 15, § 41; Vulg. Matt. 3, 4:cicer,
Plin. 22, 25, 72, § 148:oliva,
Ov. M. 2, 681:corna,
Hor. S. 2, 2, 57 et saep.— Comp.:silvestriora omnia tardiora,
Plin. 16, 27, 50, § 116; 22, 25, 71, § 146.— -
10 silvestris
silvestris ( silvester, Plin. 14, 16, 19, § 110; Col. 1, praef. 25; Sen. Hippol. 460; also written sylv-), e (collat. form, dat. SILVANO SILVESTRO, Inscr. Orell. 4990; gen. plur. sync. silvestrum, Att. Trag. Rel. v. 256 Rib.), adj. [silva].I.Of or belonging to a wood or forest, overgrown with woods, wooded, woody (class.;II.syn. saltuosus): collis silvestris,
Caes. B. G. 2, 18:mons,
Varr. R. R. 1, 12, 1; Cic. N. D. 2, 53, 132:locus,
id. Lael. 19, 68; Caes. B. G. 5, 19; 6, 34; 7, 35; Liv. 27, 26, 7:saltus,
Curt. 4, 3, 21:antra,
Ov. M. 13, 47:ager,
Col. 11, 2, 52; Hor. Ep. 2, 2, 186:via (with inculta),
Cic. Brut. 74, 259:silvestris et montuosus situs (opp. campestris),
Col. 7, 2, 3:silvestria saecla ferarum,
Lucr. 5, 965; cf. id. 5, 1410:belua,
i. e. a she-wolf, Cic. Rep. 2, 2, 4;hence also: uber,
i. e. of a she-wolf, Prop. 3, 9 (4, 8), 51:homines,
living in woods, foresters, Hor. A. P. 391:numen, sphinx,
Plin. 36, 12, 17, § 77 (Jahn reads de quā siluere):bellum,
Lucr. 5, 1244:silvestri nata sub umbrā fraga,
Ov. M. 13, 815: silvestria virgulta, i. e. foresttrees (opp. prolem olivae), Verg. G. 2, 2.— Subst.: silvestrĭa, ĭum, woodlands, forest:an culta ex silvestribus facere potui,
Liv. 38, 49, 7; Plin. 25, 7, 33, § 70.—Transf.A.Of plants and animals, growing wild, wild:B.tauri,
Plin. 8, 21, 30, § 74:arietes (with feri),
Col. 7, 2, 4:gallinae,
id. 7, 8, 12:arbor,
Verg. E. 3, 70:arbores silvestres ac ferae,
Col. 3, 1, 2:pruni,
id. 2, 2, 20:faba,
Plin. 18, 12, 30, § 121:mel,
id. 11, 16, 15, § 41; Vulg. Matt. 3, 4:cicer,
Plin. 22, 25, 72, § 148:oliva,
Ov. M. 2, 681:corna,
Hor. S. 2, 2, 57 et saep.— Comp.:silvestriora omnia tardiora,
Plin. 16, 27, 50, § 116; 22, 25, 71, § 146.— -
11 sylvester
silvestris ( silvester, Plin. 14, 16, 19, § 110; Col. 1, praef. 25; Sen. Hippol. 460; also written sylv-), e (collat. form, dat. SILVANO SILVESTRO, Inscr. Orell. 4990; gen. plur. sync. silvestrum, Att. Trag. Rel. v. 256 Rib.), adj. [silva].I.Of or belonging to a wood or forest, overgrown with woods, wooded, woody (class.;II.syn. saltuosus): collis silvestris,
Caes. B. G. 2, 18:mons,
Varr. R. R. 1, 12, 1; Cic. N. D. 2, 53, 132:locus,
id. Lael. 19, 68; Caes. B. G. 5, 19; 6, 34; 7, 35; Liv. 27, 26, 7:saltus,
Curt. 4, 3, 21:antra,
Ov. M. 13, 47:ager,
Col. 11, 2, 52; Hor. Ep. 2, 2, 186:via (with inculta),
Cic. Brut. 74, 259:silvestris et montuosus situs (opp. campestris),
Col. 7, 2, 3:silvestria saecla ferarum,
Lucr. 5, 965; cf. id. 5, 1410:belua,
i. e. a she-wolf, Cic. Rep. 2, 2, 4;hence also: uber,
i. e. of a she-wolf, Prop. 3, 9 (4, 8), 51:homines,
living in woods, foresters, Hor. A. P. 391:numen, sphinx,
Plin. 36, 12, 17, § 77 (Jahn reads de quā siluere):bellum,
Lucr. 5, 1244:silvestri nata sub umbrā fraga,
Ov. M. 13, 815: silvestria virgulta, i. e. foresttrees (opp. prolem olivae), Verg. G. 2, 2.— Subst.: silvestrĭa, ĭum, woodlands, forest:an culta ex silvestribus facere potui,
Liv. 38, 49, 7; Plin. 25, 7, 33, § 70.—Transf.A.Of plants and animals, growing wild, wild:B.tauri,
Plin. 8, 21, 30, § 74:arietes (with feri),
Col. 7, 2, 4:gallinae,
id. 7, 8, 12:arbor,
Verg. E. 3, 70:arbores silvestres ac ferae,
Col. 3, 1, 2:pruni,
id. 2, 2, 20:faba,
Plin. 18, 12, 30, § 121:mel,
id. 11, 16, 15, § 41; Vulg. Matt. 3, 4:cicer,
Plin. 22, 25, 72, § 148:oliva,
Ov. M. 2, 681:corna,
Hor. S. 2, 2, 57 et saep.— Comp.:silvestriora omnia tardiora,
Plin. 16, 27, 50, § 116; 22, 25, 71, § 146.— -
12 vastus
I.Lit. (so rare but class.;B.syn.: vacuus, desertus): genus agrorum propter pestilentiam vastum atque desertum,
Cic. Agr. 2, 26, 69:lex erat lata vasto ac relicto foro,
id. Sest. 24, 53:agrum vastum ac desertum habere,
Liv. 28, 11, 10:vasta ac deserta urbs,
id. 24, 3, 11; 28, 7, 12: vasta incendiis ruinisque urbs, id. 5, 53, 1:mons vastus ab naturā et humano cultu,
uncultivated, Sall. J. 48, 3:urbs a defensoribus vasta,
without, Liv. 23, 30, 7 (al. ex conj. vacua).—Trop. (the fig. taken from tracts of country lying waste or untilled), uncultivated, unpolished, rude, rough, harsh:II.vultu motuque corporis vasti atque agrestes,
Cic. de Or. 1, 25, 115:vastus homo atque foedus,
id. ib. 1, 25, 117:vasti quidam et insubidi,
Gell. 19, 9, 9:fugiemus crebras vocalium concursiones, quae vastam atque hiantem orationem reddunt, ut hoc est: baccae aeneae amoenissimae impendebant,
Auct. Her. 4, 12, 18:omnia vasta ac temeraria esse,
Liv. 24, 48, 7:littera vastior,
too harsh-sounding, Cic. Or. 45, 153.—Transf.A.Desolate, deserted: abs te viduae et vastae virgines sunt, made lonely, Enn. ap. Serv. Verg. A. 1, 52 (Trag. v. 279 Vahl.):B.dies per silentium vastus,
Tac. A. 3, 4.—Wasted by destruction, laid waste, ravaged, devastated, destroyed (rare; cf.C. 1.vastatus): fit vasta Troja,
Plaut. Bacch. 4, 9, 130:jam hanc urbem ferro vastam faciet Peleus, Att. ap. Fest. pp. 372 and 373: haec ego vasta dabo,
Verg. A. 9, 323:nec solum modo vastum hosti relictum, sed castellis etiam vicisque illatus ignis,
Liv. 10, 12, 8.—Of size: jamque fere pulvis ad caelum vasta videtur, Enn. ap. Non. 217, 11 (Ann. v. 286 Vahl.):2.immani et vastae insidens beluae,
Cic. Rep. 2, 40, 67:vasta et immanis belua,
id. Div. 1, 24, 49; cf.:vastissimae beluae,
id. Rep. 2, 26, 49: elephanto beluarum nulla prudentior;ad figuram quae vastior?
id. N. D. 1, 35, 97:summa erat vasto atque aperto mari, difficultas navigandi,
Caes. B. G. 3, 12; cf.:in vastissimo atque apertissimo Oceano,
id. ib. 3, 9, 7:fossa vastissima,
Cic. Rep. 2, 6, 11:solitudines,
id. ib. 2, 6, 19:campi,
Verg. A. 3, 13:Charybdis,
Lucr. 1, 722:antiquus crater, quem vastum vastior ipse Sustulit Aegides,
Ov. M. 12, 236:antrum,
Verg. A. 1, 52:hiatus speluncae,
id. ib. 6, 237:suspectus turris,
id. ib. 9, 530:manus,
Ov. F. 2, 322:arma,
Verg. A. 10, 768:corpus,
Col. 7, 12, 3.—Transf., of degree, etc., immense, enormous, prodigious, vast, etc.:3.iter,
i.e. on the vast ocean, Ov. M. 14, 438:certamen,
Verg. A. 12, 553:impetus,
Hor. C. 4, 14, 30:pugnae Cannensis clades vastissima,
Gell. 5, 17, 5:tempestas,
Col. 2, 20, 5; cf.:vapores vastissimi,
id. 2, 20, 1:clamor,
Verg. A. 10, 716; Ov. M. 12, 494:murmur,
Verg. A. 1, 245:latratus,
Col. 7, 12, 3:tonitru,
Val. Fl. 1, 617:pondus,
Verg. A. 5, 447; Ov. H. 9, 88.—Trop.:1.vastus animus,
i.e. insatiable, Sall. C. 5, 4.—Rarely with abstr. nouns:quam vasta potentia nostra est,
Ov. M. 2, 520:varia vastaque scientia,
Col. 1, pr. 28:nefas,
Sen. Herc. Oet. 767.— Adv.: vastē.(Acc. to vastus, I. B.) Rudely, harshly:2.loqui non aspere, non vaste, non rustice, etc.,
Cic. de Or. 3, 12, 45:ne vastius diducantur verba,
id. ib. 3, 43, 172.—(Acc. to II. B.) Widely, vastly, immensely, violently, enormously:vaste cedentia litora,
Mel. 1, 1, 4:vastius insurgens decimae ruit impetus undae,
Ov. M. 11, 530:vastius podagra correpti,
Scrib. Comp. 107. -
13 quadro
quā̆dro, āvi, ātum, 1, v. a. and n. [quadrus].I.Act., to make four-cornered, to square, make square:B.abies atque populus ad unguem quadrantur,
Col. 11, 2, 13:lapides,
Vulg. 3 Reg. 5, 17.—Transf., to put in proper order, to join properly together, to complete, perfect:II.quadrandae orationis industria,
in properly arranging, Cic. Or. 58, 197:quae pars quadrat acervum,
Hor. Ep. 1, 6, 35 Orell. ad loc. —Neutr. ( to be square, said of squared stones for building, which fit well together; hence), transf., to square or agree with, to fit, suit:B.secto via limite quadret,
Verg. G. 2, 278:eam conjunctionem quadrare volumus,
Cic. de Or. 3, 44, 175:omnia in istam quadrant,
fit her, id. Cael. 29, 69:ad multa,
to suit in many respects, id. Att. 4, 18:quoniam tibi ita quadrat,
it seems to you so proper, pleases you so, id. Brut. 11, 43.—Trop.1.Of accounts, to square, agree, accord:2.quomodo sexcenta eodem modo quadrarint,
Cic. Verr. 2, 1, 36, § 92: visum est hoc mihi ad multa quadrare. id. Att. 4, 19, 2 (4, 18, 3).—Of words, to be fitting, appropriate:A.scire, quod quoque loco verborum maxime quadret,
Quint. 9, 4, 60.— Hence, quā̆drātus, a, um, P. a.In gen., squared, square, quadrate (class.): quadrata basis, Varr. ap. Plin. 36, 13, 19, § 91: pes, a square foot, Plin, 33, 4, 21, § 75; Col. 5, 1, 6; 5, 2, 5:2.saxum,
squared, hewn stone, Liv. 10, 23; so, lapis, Varr. ap. Plin. 36, 13, 19, § 91: littera, capital letters, which are composed of square strokes, Petr. 29:statura,
square, robust, Suet. Vesp. 20:corpus,
Cels. 2, 1:boves,
stout, vigorous, Col. 6, 1, 3:canis,
id. 7, 12, 4:signa,
i.e. statues, Plin. 34, 8, 19, § 56: agmen, a marching in regular order of battle; also, an army advancing in regular order of battle, so that the whole body forms a parallelogram, Varr. ap. Serv. ad Verg. A. 12, 121:quadratum acies consistat in agmen,
Tib. 4 (5), 1, 100:ut inde agmine quadrato ad urbem accederet,
in order of battle, Cic. Phil. 13, 8, 18; 2, 42, 108; Hirt. B. G. 8, 8; Liv. 21, 5, 16; Curt. 5, 1, 19; Sen. Ep. 59, 6:quadrato agmine incedere,
Sall. J. 100, 1; v. agmen; cf.: quadrato Exercitu, Cat. ap. Non. p. 204, 33:pallium,
square, four-cornered, Petr. 135:numerus,
a square number, Gell. 1, 20, 4:versus,
a verse of eight feet, id. 2, 29, 20: Roma, the most ancient Rome, built in the form of a square, on the Mons Palatinus; and, in a narrower sense, the enclosed square place on the summit of the Palatine, the mundus of all cities built in the Etruscan fashion, Fest. p. 258 Müll.; cf. on the Roma quadrata, Becker, Alterth. 1, p. 105 sq. —Substt.a.quā̆drātum, i, n.(α).A [p. 1501] square, a quadrate:(β).dimensio quadrati,
Cic. Tusc. 1, 24, 57; id. N. D. 1, 10, 24:mutat quadrata rotundis,
Hor. Ep. 1, 1, 100:in quadratum,
into a square, tetragon, Plin. 18, 22, 51, § 189; Quint. 1, 10, 40.—Astronom. t. t., quadrature, quartile, Cic. Div. 2, 42, 89:b. B.luna in quadrato solis dividua est,
Plin. 2, 18, 16, § 80.—Transf., fitting, suitable (rare):lenis et quadrata verborum compositio,
Quint. 2, 5, 9; cf. id. 9, 4, 69. — Hence, adv.: quā̆drātē, fourfold, four times (post-class.), Manil. 2, 295. -
14 excello
ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].I.Act., to raise up, elevate; only:II. A.recellere reclinare, et excellere in altum extollere,
Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—B.Trop.1.In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),2.In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:1. A.ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,
Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,
Cic. Inv. 1, 2 fin.:inter omnes,
id. Or. 2, 6:super ceteros,
Liv. 28, 43:ante ceteros,
App. Flor. 16.—With dat.:qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,
Cic. Inv. 2, 1, 1:quae una ceteris excellebat,
id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:ceteris,
Quint. 2, 20, 9.—With abl.:bonā famā,
Lucr. 6, 13:ingenio scientiāque,
Cic. Ac. 2, 2, 4:animi magnitudine,
id. Off. 1, 18 fin.:actione,
id. Brut. 59, 215:hoc genere virtutis,
id. Fam. 11, 21, 4:dignitate,
Caes. B. G. 6, 13, 9:altitudine,
Plin. 16, 6, 18, § 24:candore,
id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:in arte,
Cic. Rep. 1, 13:in aliqua arte et facultate,
id. de Or. 1, 50, 217:in alia parte orationis,
id. Brut. 59, 215:maxime in amicitiis expetendis colendisque,
id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,
Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:vitiis,
Cic. Leg. 1, 19, 51:cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,
id. Pis. 38 fin. —Hence,Lit., high, lofty (very rare;B.not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,
Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:2.deos rerum omnium praestantia excellentes,
Cic. Div. 2, 63:Brutus noster excellens omni genere laudis,
id. Ac. 1, 3 fin.;for which also: in omni genere,
id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:cujus excellens in re militari gloria,
id. Rep. 2, 17:Galba fuit inter tot aequales unus excellens,
id. Brut. 97, 333:natura excellens atque praestans,
id. N. D. 1, 20 fin.:scientia excellens atque singularis,
id. Fam. 4, 3 fin.:vir excellenti providentia,
id. Rep. 2, 3;for which: excellente ingenii magnitudine,
id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):studium,
Caes. B. C. 3, 34 fin.:pulchritudo muliebris formae,
Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:ova excellentiora,
Plin. 29, 3, 11, § 50:nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,
Nep. Alcib. 1.— Sup.:excellentissima virtus,
Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:cultus,
Suet. Ner. 20:triumphus,
id. Caes. 37:aurum,
Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:excellentissime,
Aug. Civ. D. 17, 8.—ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).A.Lit.:b.mons,
Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:locus,
Cic. Rep. 6, 11:porticus,
id. Att. 4, 16, 14:basis (statuae),
id. Verr. 2, 4, 34; cf.signum,
id. ib.:statura,
Suet. Caes. 45:aves (Ibes),
Cic. N. D. 1, 36, 101:altitudo vineae,
Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:in excelsiore loco,
Cic. Rep. 2, 31:cornu (bovis),
Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:crura chamaeleonis,
Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:mons,
Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.locus,
Hirt. B. G. 8, 33 fin.:rupes,
Plin. 10, 6, 7, § 19:aegilops,
id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—Subst.1.excelsum, i, n., a height:2. B.simulacrum Jovis in excelso collocare,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,
Ov. H. 15, 165; so,ab excelso,
id. F. 2, 369:prohibebit in excelsum emicare (vitem),
Plin. 17, 22, 35, § 184.—Trop.1.In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:(α).te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,
Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:magnus homo et excelsus,
id. Mur. 29:animus excelsus magnificusque,
id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:excelso et illustri loco sita est laus tua,
id. Fam. 2, 5; cf.:te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,
Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:(orator) grandior et quodammodo excelsior,
Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,
Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:excelsissimae victoriae,
Vell. 2, 96 fin.:duces,
id. 2, 114 fin.—Subst., m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:(β).excelsis multo facilius casus nocet,
Pub. Syr. 162 (Rib.).—Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:2.in excelso aetatem agere,
i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.1.Lit.:2.si vitis scandit excelsius,
Col. 4, 1, 5.—Trop., in an elevated manner, highly:ornat excelse,
Plin. Ep. 2, 3, 3:excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,
Cic. Or. 34, 119:excelsissime floruit (Sparta),
exceedingly, Vell. 1, 6, 3. -
15 excellonter
ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].I.Act., to raise up, elevate; only:II. A.recellere reclinare, et excellere in altum extollere,
Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—B.Trop.1.In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),2.In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:1. A.ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,
Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,
Cic. Inv. 1, 2 fin.:inter omnes,
id. Or. 2, 6:super ceteros,
Liv. 28, 43:ante ceteros,
App. Flor. 16.—With dat.:qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,
Cic. Inv. 2, 1, 1:quae una ceteris excellebat,
id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:ceteris,
Quint. 2, 20, 9.—With abl.:bonā famā,
Lucr. 6, 13:ingenio scientiāque,
Cic. Ac. 2, 2, 4:animi magnitudine,
id. Off. 1, 18 fin.:actione,
id. Brut. 59, 215:hoc genere virtutis,
id. Fam. 11, 21, 4:dignitate,
Caes. B. G. 6, 13, 9:altitudine,
Plin. 16, 6, 18, § 24:candore,
id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:in arte,
Cic. Rep. 1, 13:in aliqua arte et facultate,
id. de Or. 1, 50, 217:in alia parte orationis,
id. Brut. 59, 215:maxime in amicitiis expetendis colendisque,
id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,
Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:vitiis,
Cic. Leg. 1, 19, 51:cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,
id. Pis. 38 fin. —Hence,Lit., high, lofty (very rare;B.not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,
Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:2.deos rerum omnium praestantia excellentes,
Cic. Div. 2, 63:Brutus noster excellens omni genere laudis,
id. Ac. 1, 3 fin.;for which also: in omni genere,
id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:cujus excellens in re militari gloria,
id. Rep. 2, 17:Galba fuit inter tot aequales unus excellens,
id. Brut. 97, 333:natura excellens atque praestans,
id. N. D. 1, 20 fin.:scientia excellens atque singularis,
id. Fam. 4, 3 fin.:vir excellenti providentia,
id. Rep. 2, 3;for which: excellente ingenii magnitudine,
id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):studium,
Caes. B. C. 3, 34 fin.:pulchritudo muliebris formae,
Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:ova excellentiora,
Plin. 29, 3, 11, § 50:nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,
Nep. Alcib. 1.— Sup.:excellentissima virtus,
Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:cultus,
Suet. Ner. 20:triumphus,
id. Caes. 37:aurum,
Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:excellentissime,
Aug. Civ. D. 17, 8.—ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).A.Lit.:b.mons,
Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:locus,
Cic. Rep. 6, 11:porticus,
id. Att. 4, 16, 14:basis (statuae),
id. Verr. 2, 4, 34; cf.signum,
id. ib.:statura,
Suet. Caes. 45:aves (Ibes),
Cic. N. D. 1, 36, 101:altitudo vineae,
Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:in excelsiore loco,
Cic. Rep. 2, 31:cornu (bovis),
Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:crura chamaeleonis,
Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:mons,
Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.locus,
Hirt. B. G. 8, 33 fin.:rupes,
Plin. 10, 6, 7, § 19:aegilops,
id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—Subst.1.excelsum, i, n., a height:2. B.simulacrum Jovis in excelso collocare,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,
Ov. H. 15, 165; so,ab excelso,
id. F. 2, 369:prohibebit in excelsum emicare (vitem),
Plin. 17, 22, 35, § 184.—Trop.1.In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:(α).te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,
Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:magnus homo et excelsus,
id. Mur. 29:animus excelsus magnificusque,
id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:excelso et illustri loco sita est laus tua,
id. Fam. 2, 5; cf.:te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,
Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:(orator) grandior et quodammodo excelsior,
Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,
Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:excelsissimae victoriae,
Vell. 2, 96 fin.:duces,
id. 2, 114 fin.—Subst., m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:(β).excelsis multo facilius casus nocet,
Pub. Syr. 162 (Rib.).—Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:2.in excelso aetatem agere,
i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.1.Lit.:2.si vitis scandit excelsius,
Col. 4, 1, 5.—Trop., in an elevated manner, highly:ornat excelse,
Plin. Ep. 2, 3, 3:excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,
Cic. Or. 34, 119:excelsissime floruit (Sparta),
exceedingly, Vell. 1, 6, 3. -
16 excelsi
ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].I.Act., to raise up, elevate; only:II. A.recellere reclinare, et excellere in altum extollere,
Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—B.Trop.1.In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),2.In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:1. A.ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,
Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,
Cic. Inv. 1, 2 fin.:inter omnes,
id. Or. 2, 6:super ceteros,
Liv. 28, 43:ante ceteros,
App. Flor. 16.—With dat.:qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,
Cic. Inv. 2, 1, 1:quae una ceteris excellebat,
id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:ceteris,
Quint. 2, 20, 9.—With abl.:bonā famā,
Lucr. 6, 13:ingenio scientiāque,
Cic. Ac. 2, 2, 4:animi magnitudine,
id. Off. 1, 18 fin.:actione,
id. Brut. 59, 215:hoc genere virtutis,
id. Fam. 11, 21, 4:dignitate,
Caes. B. G. 6, 13, 9:altitudine,
Plin. 16, 6, 18, § 24:candore,
id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:in arte,
Cic. Rep. 1, 13:in aliqua arte et facultate,
id. de Or. 1, 50, 217:in alia parte orationis,
id. Brut. 59, 215:maxime in amicitiis expetendis colendisque,
id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,
Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:vitiis,
Cic. Leg. 1, 19, 51:cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,
id. Pis. 38 fin. —Hence,Lit., high, lofty (very rare;B.not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,
Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:2.deos rerum omnium praestantia excellentes,
Cic. Div. 2, 63:Brutus noster excellens omni genere laudis,
id. Ac. 1, 3 fin.;for which also: in omni genere,
id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:cujus excellens in re militari gloria,
id. Rep. 2, 17:Galba fuit inter tot aequales unus excellens,
id. Brut. 97, 333:natura excellens atque praestans,
id. N. D. 1, 20 fin.:scientia excellens atque singularis,
id. Fam. 4, 3 fin.:vir excellenti providentia,
id. Rep. 2, 3;for which: excellente ingenii magnitudine,
id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):studium,
Caes. B. C. 3, 34 fin.:pulchritudo muliebris formae,
Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:ova excellentiora,
Plin. 29, 3, 11, § 50:nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,
Nep. Alcib. 1.— Sup.:excellentissima virtus,
Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:cultus,
Suet. Ner. 20:triumphus,
id. Caes. 37:aurum,
Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:excellentissime,
Aug. Civ. D. 17, 8.—ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).A.Lit.:b.mons,
Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:locus,
Cic. Rep. 6, 11:porticus,
id. Att. 4, 16, 14:basis (statuae),
id. Verr. 2, 4, 34; cf.signum,
id. ib.:statura,
Suet. Caes. 45:aves (Ibes),
Cic. N. D. 1, 36, 101:altitudo vineae,
Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:in excelsiore loco,
Cic. Rep. 2, 31:cornu (bovis),
Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:crura chamaeleonis,
Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:mons,
Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.locus,
Hirt. B. G. 8, 33 fin.:rupes,
Plin. 10, 6, 7, § 19:aegilops,
id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—Subst.1.excelsum, i, n., a height:2. B.simulacrum Jovis in excelso collocare,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,
Ov. H. 15, 165; so,ab excelso,
id. F. 2, 369:prohibebit in excelsum emicare (vitem),
Plin. 17, 22, 35, § 184.—Trop.1.In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:(α).te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,
Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:magnus homo et excelsus,
id. Mur. 29:animus excelsus magnificusque,
id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:excelso et illustri loco sita est laus tua,
id. Fam. 2, 5; cf.:te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,
Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:(orator) grandior et quodammodo excelsior,
Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,
Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:excelsissimae victoriae,
Vell. 2, 96 fin.:duces,
id. 2, 114 fin.—Subst., m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:(β).excelsis multo facilius casus nocet,
Pub. Syr. 162 (Rib.).—Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:2.in excelso aetatem agere,
i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.1.Lit.:2.si vitis scandit excelsius,
Col. 4, 1, 5.—Trop., in an elevated manner, highly:ornat excelse,
Plin. Ep. 2, 3, 3:excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,
Cic. Or. 34, 119:excelsissime floruit (Sparta),
exceedingly, Vell. 1, 6, 3. -
17 excelsum
ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].I.Act., to raise up, elevate; only:II. A.recellere reclinare, et excellere in altum extollere,
Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—B.Trop.1.In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),2.In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:1. A.ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,
Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,
Cic. Inv. 1, 2 fin.:inter omnes,
id. Or. 2, 6:super ceteros,
Liv. 28, 43:ante ceteros,
App. Flor. 16.—With dat.:qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,
Cic. Inv. 2, 1, 1:quae una ceteris excellebat,
id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:ceteris,
Quint. 2, 20, 9.—With abl.:bonā famā,
Lucr. 6, 13:ingenio scientiāque,
Cic. Ac. 2, 2, 4:animi magnitudine,
id. Off. 1, 18 fin.:actione,
id. Brut. 59, 215:hoc genere virtutis,
id. Fam. 11, 21, 4:dignitate,
Caes. B. G. 6, 13, 9:altitudine,
Plin. 16, 6, 18, § 24:candore,
id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:in arte,
Cic. Rep. 1, 13:in aliqua arte et facultate,
id. de Or. 1, 50, 217:in alia parte orationis,
id. Brut. 59, 215:maxime in amicitiis expetendis colendisque,
id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,
Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:vitiis,
Cic. Leg. 1, 19, 51:cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,
id. Pis. 38 fin. —Hence,Lit., high, lofty (very rare;B.not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,
Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:2.deos rerum omnium praestantia excellentes,
Cic. Div. 2, 63:Brutus noster excellens omni genere laudis,
id. Ac. 1, 3 fin.;for which also: in omni genere,
id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:cujus excellens in re militari gloria,
id. Rep. 2, 17:Galba fuit inter tot aequales unus excellens,
id. Brut. 97, 333:natura excellens atque praestans,
id. N. D. 1, 20 fin.:scientia excellens atque singularis,
id. Fam. 4, 3 fin.:vir excellenti providentia,
id. Rep. 2, 3;for which: excellente ingenii magnitudine,
id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):studium,
Caes. B. C. 3, 34 fin.:pulchritudo muliebris formae,
Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:ova excellentiora,
Plin. 29, 3, 11, § 50:nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,
Nep. Alcib. 1.— Sup.:excellentissima virtus,
Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:cultus,
Suet. Ner. 20:triumphus,
id. Caes. 37:aurum,
Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:excellentissime,
Aug. Civ. D. 17, 8.—ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).A.Lit.:b.mons,
Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:locus,
Cic. Rep. 6, 11:porticus,
id. Att. 4, 16, 14:basis (statuae),
id. Verr. 2, 4, 34; cf.signum,
id. ib.:statura,
Suet. Caes. 45:aves (Ibes),
Cic. N. D. 1, 36, 101:altitudo vineae,
Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:in excelsiore loco,
Cic. Rep. 2, 31:cornu (bovis),
Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:crura chamaeleonis,
Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:mons,
Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.locus,
Hirt. B. G. 8, 33 fin.:rupes,
Plin. 10, 6, 7, § 19:aegilops,
id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—Subst.1.excelsum, i, n., a height:2. B.simulacrum Jovis in excelso collocare,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,
Ov. H. 15, 165; so,ab excelso,
id. F. 2, 369:prohibebit in excelsum emicare (vitem),
Plin. 17, 22, 35, § 184.—Trop.1.In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:(α).te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,
Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:magnus homo et excelsus,
id. Mur. 29:animus excelsus magnificusque,
id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:excelso et illustri loco sita est laus tua,
id. Fam. 2, 5; cf.:te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,
Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:(orator) grandior et quodammodo excelsior,
Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,
Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:excelsissimae victoriae,
Vell. 2, 96 fin.:duces,
id. 2, 114 fin.—Subst., m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:(β).excelsis multo facilius casus nocet,
Pub. Syr. 162 (Rib.).—Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:2.in excelso aetatem agere,
i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.1.Lit.:2.si vitis scandit excelsius,
Col. 4, 1, 5.—Trop., in an elevated manner, highly:ornat excelse,
Plin. Ep. 2, 3, 3:excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,
Cic. Or. 34, 119:excelsissime floruit (Sparta),
exceedingly, Vell. 1, 6, 3. -
18 Excelsus
ex-cello, cellŭi, celsum, 3 (also acc. to the 2d conj., praes. indic. excellet, Aem. Mac. ap. Diom. p. 371 P., and subj. excelleat, Cic. Fragm. ap. Prisc. p. 838 and 896 P.), v. a. and n. [cello].I.Act., to raise up, elevate; only:II. A.recellere reclinare, et excellere in altum extollere,
Fest. p. 274, 31; and Paul. ib. 275, 11 Müll.; cf. the P. a. excelsus, below.—Lit., only in the P. a. excellens, q. v. A.—B.Trop.1.In gen., to exult, be elated: animus excellit rebus secundis, Cato ap. Gell. 7, 3, 14; 13, 24, 14.—Far more freq. (but not in Plaut. and Ter.; and in the verb. finit. not in Aug. poets),2.In partic., to be eminent, to distinguish one's self for any quality above others; to surpass, excel, in a good or (less freq.) in a bad sense:1. A.ut is, qui dignitate principibus excellit facilitate infimis par esse videatur,
Cic. de Imp. Pomp. 14, 41:ut inter quos posset excellere, cum iis, etc.,
Cic. Inv. 1, 2 fin.:inter omnes,
id. Or. 2, 6:super ceteros,
Liv. 28, 43:ante ceteros,
App. Flor. 16.—With dat.:qui longe ceteris excellere pictoribus existimabatur,
Cic. Inv. 2, 1, 1:quae una ceteris excellebat,
id. Tusc. 2, 18, 43; id. Fin. 3, 2, 8; id. de Or. 2, 54, 216; id. de Imp. Pomp. 13, 39 al.:ceteris,
Quint. 2, 20, 9.—With abl.:bonā famā,
Lucr. 6, 13:ingenio scientiāque,
Cic. Ac. 2, 2, 4:animi magnitudine,
id. Off. 1, 18 fin.:actione,
id. Brut. 59, 215:hoc genere virtutis,
id. Fam. 11, 21, 4:dignitate,
Caes. B. G. 6, 13, 9:altitudine,
Plin. 16, 6, 18, § 24:candore,
id. 37, 6, 23, § 88 et saep.—With in and abl.:in arte,
Cic. Rep. 1, 13:in aliqua arte et facultate,
id. de Or. 1, 50, 217:in alia parte orationis,
id. Brut. 59, 215:maxime in amicitiis expetendis colendisque,
id. Lael. 9, 30; id. de Or. 2, 54, 217 et saep.— Absol.:excellit atque eminet vis, potestas nomenque regium,
Cic. Rep. 2, 28; 2, 23; 1, 22; id. Div. 1, 19, 38; 1, 41, 91; id. Fam. 4, 3 fin.; Tac. Or. 32 (with eminere) et saep. —In a bad sense:vitiis,
Cic. Leg. 1, 19, 51:cum haec (flagitia), quae excellunt, me nosse videas,
id. Pis. 38 fin. —Hence,Lit., high, lofty (very rare;B.not in Cic.): oppida excellentibus locis constituta, Auct. B. Hisp. 8, 4: corpore excellens,
Vell. 2, 107.—Far more freq. and class.,Trop., distinguishing himself, distinguished, superior, surpassing, excellent:2.deos rerum omnium praestantia excellentes,
Cic. Div. 2, 63:Brutus noster excellens omni genere laudis,
id. Ac. 1, 3 fin.;for which also: in omni genere,
id. Tusc. 1, 1, 2; id. de Or. 2, 54, 220:cujus excellens in re militari gloria,
id. Rep. 2, 17:Galba fuit inter tot aequales unus excellens,
id. Brut. 97, 333:natura excellens atque praestans,
id. N. D. 1, 20 fin.:scientia excellens atque singularis,
id. Fam. 4, 3 fin.:vir excellenti providentia,
id. Rep. 2, 3;for which: excellente ingenii magnitudine,
id. Off. 1, 33 (al. excellenti and excellentis, v. Orell. ad h. l.):studium,
Caes. B. C. 3, 34 fin.:pulchritudo muliebris formae,
Cic. Inv. 2, 1, 1: cygnus, * Verg. A. 12, 250 et saep.— Subst.: excellentia, ōrum, n., exceptional instances: nec excellentia, sed quotidiana tractabo, Aus. Grat. Act. § 62.— Comp.:ova excellentiora,
Plin. 29, 3, 11, § 50:nihil illo (sc. Alcibiade) fuisse excellentius, vel in vitiis, vel in virtutibus,
Nep. Alcib. 1.— Sup.:excellentissima virtus,
Caes. B. C. 3, 99, 2; Sen. Vit. Beat. 14:cultus,
Suet. Ner. 20:triumphus,
id. Caes. 37:aurum,
Plin. 37, 4, 15, § 56 et saep.— Adv.: excellon-ter, excellently, Cic. Off. 1, 18, 61; Nep. Att. 1, 3.— Comp., Cic. Sest. 45.— Sup.:excellentissime,
Aug. Civ. D. 17, 8.—ex-celsus, a, um, P. a., elevated, lofty, high (freq. and class.; cf.: celsus, editus, altus, sublimis, procerus, arduus).A.Lit.:b.mons,
Caes. B. C. 1, 80, 2; cf.: vertex montis, * Verg. A. 5, 35:locus,
Cic. Rep. 6, 11:porticus,
id. Att. 4, 16, 14:basis (statuae),
id. Verr. 2, 4, 34; cf.signum,
id. ib.:statura,
Suet. Caes. 45:aves (Ibes),
Cic. N. D. 1, 36, 101:altitudo vineae,
Plin. 17, 22, 35, § 184 et saep.— Comp.:in excelsiore loco,
Cic. Rep. 2, 31:cornu (bovis),
Caes. B. G. 6, 26, 1; cf.:crura chamaeleonis,
Plin. 8, 33, 51, § 120.— Sup.:mons,
Caes. B. C. 1, 70, 4; cf.locus,
Hirt. B. G. 8, 33 fin.:rupes,
Plin. 10, 6, 7, § 19:aegilops,
id. 16, 6, 8, § 22; 11, 37, 49, § 135.—Subst.1.excelsum, i, n., a height:2. B.simulacrum Jovis in excelso collocare,
Cic. Cat. 3, 8, 20; id. Att. 6, 1, 17:Phoebus ab excelso, quantum patet, aspicit aequor,
Ov. H. 15, 165; so,ab excelso,
id. F. 2, 369:prohibebit in excelsum emicare (vitem),
Plin. 17, 22, 35, § 184.—Trop.1.In gen., high, lofty, distinguished, excellent, noble:(α).te natura excelsum quendam videlicet et altum et humana despicientem genuit,
Cic. Tusc. 2, 4, 11; cf.:magnus homo et excelsus,
id. Mur. 29:animus excelsus magnificusque,
id. Off. 1, 23; cf. id. Opt. Gen. 4, 12:excelso et illustri loco sita est laus tua,
id. Fam. 2, 5; cf.:te in excelsissimo humani generis fastigio positum, Plin. H. N. praef. § 11: species magnae excelsaeque gloriac,
Tac. Agr. 4 fin. et saep.— Comp.:(orator) grandior et quodammodo excelsior,
Cic. Or. 34; cf. Quint. 12, 10, 23; Plin. Pan. 94, 3:quo tua in me humanitas fuerit excelsior quam in te mea,
Cic. Att. 3, 20 fin.—Sup.:excelsissimae victoriae,
Vell. 2, 96 fin.:duces,
id. 2, 114 fin.—Subst., m. plur.: excelsi, ōrum, the lofty; prov.:(β).excelsis multo facilius casus nocet,
Pub. Syr. 162 (Rib.).—Neut.: excelsum, i, an elevated station or position:2.in excelso aetatem agere,
i. e. in a high station, Sall. C. 51, 12.—Esp. (eccl. Lat.): in excelsis, in the highest, in ascriptions of praise, Vulg. Psa. 148, 1 al.—Esp., in the later period of the empire, a title of high official dignitaries, e. g. of the praefectus praetorio, etc.— Adv.: excelsē, highly, on high, loftily.1.Lit.:2.si vitis scandit excelsius,
Col. 4, 1, 5.—Trop., in an elevated manner, highly:ornat excelse,
Plin. Ep. 2, 3, 3:excelsius magnificentiusque et dicet et sentiet,
Cic. Or. 34, 119:excelsissime floruit (Sparta),
exceedingly, Vell. 1, 6, 3. -
19 olivetum
ŏlīvētum, i, n. [id.], a place planted with olive-trees, an olive-grove (class.):quo pluris sint nostra oliveta,
Cic. Rep. 3, 9, 16:vineta, segetes, oliveta,
id. N. D. 3, 36, 86; [p. 1263] Varr. R. R. 1, 22, 3; Col. 3, 11, 3; 5, 9, 1 sq.: veteris proverbii meminisse convenit, eum qui aret olivetum, rogare fructum; qui stercoret, exorare;qui caedat, cogere,
id. 5, 9, 15:facere,
to plant, Calp. Fragm. 6, 16:vineta et oliveta,
Vulg. Deut. 6, 11.—Hence, Mons Oliveti, the mountain of Olivet, or of the olive-grove, east of Jerusalem (= mons Olivarum, v. oliva), Vulg. Matt. 21, 1; 26, 30; id. Act. 1, 12. -
20 Rhipaei
Rhīpaei or Rhīphaei ( Rīp-), montes, a range of mountains in the most northern part of Scythia, where are the sources of the Tanais, Mel. 1, 19, 13; 2, 1, 1; 3, 5, 1; Plin. 4, 12, 24, § 78; 6, 5, 5, § 15; Enn. Ann. 4, 5 al. — Less freq. in sing.:Rhipaeus mons,
Mel. 1, 19, 18 and 20.— Hence Rhī-paeus or Rhīphaeus ( Rīp-), a, um, adj., Rhiphæan:arces,
Verg. G. 1, 240:Eurus,
id. ib. 3, 382:pruinae,
id. ib. 4, 518:grando,
Stat. Th. 1, 420:nives,
Luc. 4, 118:bruma,
Val. Fl. 5, 603; Col. 10, 77:mons,
Mel. 1, 19, 13; 2, 1, 1.
См. также в других словарях:
Col Du Mont-Cenis — Pour les articles homonymes, voir Mont Cenis. Col du Mont Cenis Le lac vu du col du Mont Cenis … Wikipédia en Français
Col du Mont Cenis — Pour les articles homonymes, voir Mont Cenis. Col du Mont Cenis Le lac vu du col du Mont Cenis … Wikipédia en Français
Col du mont-cenis — Pour les articles homonymes, voir Mont Cenis. Col du Mont Cenis Le lac vu du col du Mont Cenis … Wikipédia en Français
Col Des Trois Pagodes — Altitude 282 m Massif Monts Bilauktaung Lat … Wikipédia en Français
Col des trois pagodes — Altitude 282 m Massif Monts Bilauktaung Lat … Wikipédia en Français
Col des Trois Pagodes — Vue du poste frontière au col. Altitude 282 m Massif … Wikipédia en Français
Mons (Hainaut) — Mons 50°27′16.92″N 3°57′7.2″E / 50.4547, 3.952 … Wikipédia en Français
Mons (ville) — Mons 50°27′16.92″N 3°57′7.2″E / 50.4547, 3.952 … Wikipédia en Français
Col du Chat — Ne doit pas être confondu avec la montée du relais du mont du Chat située plus au sud et culminant à 1 504 m d altitude. Col du Chat Sommet du col … Wikipédia en Français
Mons — Pour les articles homonymes, voir Mons (homonymie). Mons (nl/de) Bergen … Wikipédia en Français
Mons (Var) — Pour les articles homonymes, voir Mons (homonymie). 43° 41′ 32″ N 6° 42′ 54″ E … Wikipédia en Français